محبوبه ربیعی؛ وحیدرضا میرزائیان
چکیده
پردازش زبان طبیعی بهعنوان شاخهای از زبانشناسی محاسباتی که تلاش عمده آن در جهت بهکارگیری رایانه در فرآیند خودکارسازی درک و پردازش زبان طبیعی انسان و تمرکز بر تعامل میان انسان و رایانه است، در حوزههای مختلف علوم ازجمله علم اطلاعات و دانششناسی، جایگاه مهمی یافته است. مطالعه حاضر باهدف اصلی شناسایی زیرشاخهها و حوزههای فرعی ...
بیشتر
پردازش زبان طبیعی بهعنوان شاخهای از زبانشناسی محاسباتی که تلاش عمده آن در جهت بهکارگیری رایانه در فرآیند خودکارسازی درک و پردازش زبان طبیعی انسان و تمرکز بر تعامل میان انسان و رایانه است، در حوزههای مختلف علوم ازجمله علم اطلاعات و دانششناسی، جایگاه مهمی یافته است. مطالعه حاضر باهدف اصلی شناسایی زیرشاخهها و حوزههای فرعی علم اطلاعات و دانششناسی که پردازش زبان طبیعی در آنها مؤثر واقعشده است و به شیوه کتابخانهای یا تحلیل اسنادی انجام پذیرفته است، این مطالعه ضمن اشاره به حوزههایی ازعلم اطلاعات که پردازش زبان طبیعی در آنها مفید واقعشده، به نقش کتابخانههای دیجیتال در عرصه علم اطلاعات و کاربرد پردازش زبان طبیعی در آنها میپردازد. نتایج حاصل از این مطالعه نشان میدهد که پردازش زبان طبیعی در بسیاری از حوزههای فرعی و مرتبط با علم اطلاعات مانند بازیابی اطلاعات، کتابسنجی، مدیریت اسناد و مدارک، استخراج خودکار اطلاعات، نمایهسازی خودکار، خلاصهسازی خودکار متون، طبقهبندی خودکار متون، نظامهای پرسش و پاسخ و بهکارگیری فناوری خطایاب املایی، ابهامزدایی از عبارات پرسش کاربران و پیشبینی واژههای موردنظر آنها، تبدیل گفتار به متن و بالعکس و یاریرساندن به کاربران دارای معلولیتهای جسمی مانند کمبینایان و نابینایان، نظر کاوی و تحلیل احساس واژگان مورداستفاده کاربران کتابخانهها و مراکز اطلاعرسانی، قابل ردیابی است.
حمیدرضا محمودی؛ محمد حسن زاده؛ فاطمه زندیان
چکیده
با وجود وسعت و غنای موضوعی و تنوع مباحث پیشروی محققان حوزه علم اطلاعات و دانششناسی، نظریهپردازی در این رشته با کمبودهایی روبرو است. با توجه به جایگاه اعضای هیئت علمی در توسعه نظریه پردازی در رشته، این پژوهش به دنبال شناسایی موانع نظریه پردازی در حوزه علم اطلاعات و دانششناسی از دیدگاه اعضای هیئت علمی بود. روش آن از نوع کیفی ...
بیشتر
با وجود وسعت و غنای موضوعی و تنوع مباحث پیشروی محققان حوزه علم اطلاعات و دانششناسی، نظریهپردازی در این رشته با کمبودهایی روبرو است. با توجه به جایگاه اعضای هیئت علمی در توسعه نظریه پردازی در رشته، این پژوهش به دنبال شناسایی موانع نظریه پردازی در حوزه علم اطلاعات و دانششناسی از دیدگاه اعضای هیئت علمی بود. روش آن از نوع کیفی بوده و به منظور گردآوری داده ها از روش مصاحبه نیمه ساختاریافته استفاده شد. اعضای هیئت علمی رشته علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاههای ایران، جامعه آماری این پژوهش را تشکیل دادند. در مجموع با 18 نفر از اعضای هیئت علمی دانشگاه های بیرجند، تربیت مدرس، تبریز، شهید باهنر کرمان و شهید چمران اهواز مصاحبه صورت گرفت. داده های گردآوری شده بر مبنای نظریه زمینه ای طی سه مرحله کدگذاری شد. برای کدگذاری داده ها از نرم افزار مکس کیودا استفاده گردید. بعد از انجام کدگذاری، 10 طبقه محوری بدست آمد. از میان 10 طبقه محوری، طبقات «شخصیت متزلزل» و «ایراد نظام باور» به عنوان متغیرهای مرکزی انتخاب شدند. به توصیه گلیزر از طبقه ایراد نظام باور به طبقه شخصیت متزلزل ارجاع داده شد و این طبقه به عنوان متغیر مرکزی شناخته شد. یافته ها حاکی از آن بود که محققان به دلایلی نظیر تکروی در پژوهش، خست علمی، وامگیری بدون خلاقیت، مقاومت در برابر تغییر، سطحینگری، بیمسئولیتی، دغدغه معیشت، بیانگیزگی، کمکاری، ضعف هوشی، کمبود نوآوری، ضعف تفکر انتقادی و مجموعه ای از عوامل دیگر به نظریه پردازی رغبت نشان ندادهاند. بررسی موانع نظریه پردازی حوزه علم اطلاعات و دانش شناسی با رویکرد کیفی نشاندهنده اصالت این پژوهش بود. یافته ها و پیشنهادات این پژوهش میتواند به رفع موانع و ایجاد بسترهای مناسب برای توسعه نظریه پردازی در رشته علم اطلاعات کمک کند.
فرشاد پرهامنیا
چکیده
یکی از روشهای تحلیل اطلاعات، روش هرمنوتیک است. این روش یکی از روشهای تفسیر متون است. هدف از پژوهش حاضر، بازاندیشی روش هرمنوتیک در حوزه علم اطلاعات و دانششناسی با تأکید بر دیدگاه گادامر و ارائه فرایند تحلیل با روش هرمنوتیک عینی در این حوزه بوده است. پژوهش حاضر از نوع مروری استدلالی–انتقادی بود که در آن از روشهای اسنادی و کتابخانهای ...
بیشتر
یکی از روشهای تحلیل اطلاعات، روش هرمنوتیک است. این روش یکی از روشهای تفسیر متون است. هدف از پژوهش حاضر، بازاندیشی روش هرمنوتیک در حوزه علم اطلاعات و دانششناسی با تأکید بر دیدگاه گادامر و ارائه فرایند تحلیل با روش هرمنوتیک عینی در این حوزه بوده است. پژوهش حاضر از نوع مروری استدلالی–انتقادی بود که در آن از روشهای اسنادی و کتابخانهای برای گردآوری اطلاعات استفاده شده است. یافتهها نشان داد که میتوان روش هرمنوتیک را بهعنوان یکی از روشهای تحلیل پژوهش کیفی در حوزه علم اطلاعات و دانششناسی بکار گرفت. آنچه بین این حوزه با هرمنوتیک وجه مشترک دارد، همان تفسیر متن است که در حوزه علم اطلاعات و دانششناسی منظور از متن، اطلاعات و یا هر پدیدهای که با اطلاعات سروکار دارد، بود. همچنین در نظامهای بازیابی اطلاعات، ورود اطلاعات با پیشفهم امکانپذیر بوده و رفتارهای بازیابی توسط جستجوگر همانند متن در نظر گرفته میشود. نتایج نشان داد هرمنوتیک میتواند بهعنوان یک روش کیفی در حوزه علم اطلاعات و دانششناسی در تولید دانش جدید مورداستفاده قرار گیرد. کاربرد هرمنوتیک در حوزه بازیابی اطلاعات بهعنوان یک روش، ورود اطلاعات و رفتارهای فرد، متن و معنا در نظر گرفته میشود و ارزیابی آن نیز بر اساس پیشفرضهایی استوار است. همچنین مراحل هرمنوتیکی در قالب کلمه یا جمله به واحدهای معنایی تبدیل میشود و تفسیرها بر اساس این قالبهای معنایی صورت خواهد گرفت و اشتراک واحدهای معنایی و ادغام آنها منجر به تفسیر یا بازتولید متن خواهد شد.