نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه علم اطلاعات و دانش‌‌شناسی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

2 دانشیار، گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم وتحقیقات، تهران، ایران

3 دانشجوی کارشناسی ارشد علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران

چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی و ارزیابی  کیفی پورتال­های نهاد کتابخانه ­های عمومی کشور بر اساس الگوی ارزشیابی کیفی وب کیو. ای. ام. است.نوع پژوهش کاربردی و روش پژوهش حاضر، پیمایشی – توصیفی بود. جامعه آماری پژوهش ، پورتال های نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در سال 1395 بود که تعداد 32 پورتال مشاهده و امتیازدهی شده است. برای گردآوری داده‌ها از مشاهده  مستقیم و بر اساس سیاهه وارسی انجام شده است که بر اساس الگوی ارزیابی کیفی وب و مبتنی بر استاندارد ایزو 1-9126 انجام شده است. یافته ها نشان داد که از لحاظ معیار اصلی "کاربرد پذیری" با میانگین 39/0 در وضعیت متوسط ارزیابی شدند و از لحاظ "قابلیت عملکرد" میانگین کل 27/0 در وضعیت نامطلوبی قرار دارند و همچنین از لحاظ معیار "قابلیت اطمینان" میانگین کل 57/0 در وضعیت متوسط به بالا قراردارند و از نظر "شاخص کارائی" با میانگین 704/0 نیز در وضعیت مطلوبی ارزیابی شدند. نتایج نشان داد که پورتال­های مورد پژوهش از نظر شاخص کارایی وب کیو ای ام در رتبه اول ، قابلیت اطمینان(اعتبار) در رتبه دوم ، کاربرد پذیری در رتبه سوم و قابلیت عملکرد در رتبه آخر قرار دارند .یعنی پورتال­های مورد پژوهش از نظر معیارهای "کاربرد پذیری" و "قابلیت عملکرد" دچار نقاط ضعف بیشتری هستند. ودر معیارهای "کارائی" و "قابلیت اطمینان"  با میانگین بالای 50 درصد در وضعیت مطلوب تری هستند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Qualitative Evaluation of Portals of Iran Public Libraries Foundation Based on WebQEM Model

نویسندگان [English]

  • Mitra Samiei 1
  • Fatemeh Noushinfard 2
  • Roya Rahmanpour 3

1 Assistant Professor, Knowledge and Information Science Department,, Allameh Tabataba'i University, Tehran, Iran

2 Associate Professor, Knowledge and Information Science Department, Islamic Azad University, Science and Research Branch, Tehran, Iran

3 Masters Student Knowledge and Information Science Department, Islamic Azad University, Science and Research Branch, Tehran, Iran

چکیده [English]

This study aims to analyze and evaluate the portals of Iran Public Libraries Foundation qualitatively based on the web quality evaluation methodology (WebQEM). This is an applied-descriptive survey. The statistical population included the portals of Iran Public Libraries Foundation in 2016. For this purpose, 32 portals were observed and ranked. The data was collected through the direct observation method based on the WebQEM quality evaluation model and ISO 9126-1 standard. According to the findings, “Usability”, as the main criterion, was assessed as average with a mean of 0.39. Whereas “Functionality” was reported to be inappropriate with a total mean of 0.27. Regarding “Reliability”, the total mean was reported above average (0.57). Finally, “Efficiency” was assessed as appropriate with a mean of 0.704. The WebQEM results indicated that the surveyed portals were ranked first, second, third, and fourth in Efficiency, Reliability (validity), Usability, and Functionality, respectively. In other words, the surveyed portals had more weaknesses in usability and functionality criteria. However, they were assessed as more satisfactory in efficiency and reliability with means exceeding 50%.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Qualitative Evaluation
  • Portals
  • Iran Public Libraries Foundation
  • WebQEM
اصغری پوده، احمدرضا (1380). بررسی عناصر و ویژگی‌های مطرح در طراحی وب‌سایت کتابخانه‌های دانشگاهی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع‌رسانی. دانشگاه فردوسی مشهد.
بهرامی­راد، بتول. (1390). مطالعه تطبیقی پورتال‌های کتابخانه­ای دانشگاه‌های دولتی شهر تهران با کوالالامپور. پایان‌نامه کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع‌رسانی. دانشگاه آزاد اسلامی. واحد تهران شمال.
پاشازاده، فریبا (1390). ارزیابی کیفی وب‌سایت‌های کتابخانه‌های مرکزی دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور ایران با استفاده از روش وب. کیو.ای.ام. پایان‌نامه کارشناسی ارشد علوم کتابداری و اطلاع‌رسانی پزشکی. دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی تهران.
دغاقله، نغمه؛ بیگدلی، زاهد؛ عظیمی، محمدحسن، (1393). ارزیابی کیفی پورتال‌های شرکت‌های تابعه وزارت نفت ایران با استفاده از وب کیو ای‌ام. پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات، 29 (4)، 1069-1089
راوند، سامان و مهردخت وزیرپور کشمیری. (1390). بررسی و تحلیل وب‌سایت‌های کتابخانه‌های عمومی موجود و ارائه طرح پیشنهادی برای وب‌سایت کتابخانه‌های عمومی ایران. ماهنامه ارتباط علمی، 20 (2).
رضائی کردیانی، حسین. (1391). مطالعه وبسایت ادارات کل کتابخانههای عمومی و مقایسه آن با الگوهای عمومی ارزیابی. پایان­نامه کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع‌رسانی. دانشگاه پیام نور.
صابری، مریم (1384). مقایسه ویژگی‌های ساختاری و محتوایی صفحات خانگی کتابخانه‌های مرکزی دانشگاه‌های کشور آمریکا، کانادا، استرالیا با ایران و بررسی نظرات کاربران و متخصصین به‌منظور ارائه یک الگوی بهینه. پایان­نامه کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع­رسانی. دانشگاه شهید چمران اهواز.
عصاره، فریده و پاپی، زینب (1387). ارزیابی کیفیت تارنما (وب­سایت) های کتابخانه­های دانشگاهی دولتی ایران به‌منظور ارائه پیشنهادهایی در جهت ارتقای کیفیت آن‌ها. علوم و فناوری اطلاعات، 23 (4)، 35 – 69.
فرهاد پور، محمدرضا؛ خلف آبادی، راضیه (1394). ارزیابی کیفی وبگاه‌های کودکان و نوجوانان با استفاده از مدل وب کیو ای.ام. فصلنامه مطالعات ملی کتابداری و سازمان‌دهی اطلاعات.26(2)، 92-110
نادی راوندی، سمیه؛ حاجی زین‌العابدینی، محسن (1388). شاخص‌های طراحی و ارزیابی کتابخانه‌های دیجیتالی. مدیریت سلامت. 38، 12، 37-48.
نباتعلی، قاسم. (1389). بررسی وب‌سایت‌های اداره کل کتابخانههای عمومی ایران: مطالعه وبسنجی. پایان­نامه کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع‌رسانی. دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی. دانشگاه علامه طباطبائی.
نظری، لیلا و بیگدلی، زاهد (1392). مقایسه‌ی ویژگی‌های محتوایی وب‌سایت‌های کتابخانه‌های عمومی ایران با برخی کشورهای جهان با کسب نظر از کتابداران کتابخانه‌های عمومی. تحقیقات اطلاع­رسانی و کتابخانه­های عمومی. 4(19)، 463-475.
نیازی، غریبه؛ کربلا آقایی کامران، معصومه؛ غائبی، امیر (1394). روش‌های ارزیابی کیفیت وب‌سایت: روش‌های وب کیو ای‌ام و نمایه ارزیاب وب. مطالعات کتابداری و علم اطلاعات، 15، 119-143.
Ankur, P. (2015). Usability evaluation of an academic library website: Experience with the Central Science Library, University of Delhi.  The Electronic Library, 33(5), 896-915, Available http://dx.doi.org/10.1108/EL-04-2014-0067
Biscoglio, L. (2010). Evaluating website quality: A Statistical approach. In 10th International Conference on Quality Software, 332-336, Available access https://www.infona.pl/resource/bwmeta1.element.ieee-art-000005562979