نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

کارشناس ارشد علم اطلاعات و دانش‌شناسی

چکیده


در دنیای معاصر، آزادی اطلاعات به عنوان لازمه دموکراسی شناخته شده و اکسیژن مردم سالاری لقب گرفته است. تجربه نشان داده است که حق دسترسی افراد به اطلاعات، به تنوع بیان های رسانه ای منجر شده، امکان بررسی صحت اخبار و اطلاعاتی را که به مردم ارائه می شوند افزایش می دهد.بنابراین، آشنایی اصحاب رسانه با محتوا و ساز و کارهای اعمال حق دسترسی به اطلاعات امری ضروری است.از این رو، آینده پژوهی به عنوان دانشی نوظهور خواهد توانست متخصصان حوزه رسانه و نویسندگان مطبوعات را یاری نمایدتا ضمن مشخص نمودن موانع اصلی آزادی اطلاعات، سازوکارهای عملی بسط و گسترش آن را ترسیم نمایند. در این مقاله، با توجه به روندهای آزادی اطلاعات در کشور، با رویکرد آینده پژوهانه و به روش سناریو نویسی، آینده های مواجهه آزادی اطلاعات در مطبوعات ایران مورد تحلیل قرار می گیرند.سئوال اصلی این پژوهش، بررسی آینده های متصور برای آزادی اطلاعات در مطبوعات است.تحقیق مورد نظر،ترکیبی- اکتشافی است و داده های این مطالعه به روش تحلیل محتوا و پیمایش جمع آوری و تحلیل شده اند.جامعه آماری پژوهش، شامل فعالان در حوزه آزادی اطلاعات و رسانه است. حجم نمونه آماری تحقیق مورد نظر 65 نفراست که به روش گلوله برفی انتخاب شده اند. در این تحقیق به تأثیر عوامل اقتصادی، اجتماعی، حقوقی، سیاسی و فناوری بر روند آزادی اطلاعات پرداخته شده است.با توجه به این عوامل و بررسی شاخص های مربوط به هریک، چهار سناریو برای آزادی اطلاعات در مطبوعات ایران طراحی شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Freedom of Information and Scenarios of Future Press

نویسنده [English]

  • Toktam Einolahi

M.A. in Knowledge and Information Science

چکیده [English]

In today’s world, freedom of information has known as a prerequisite of democracy and has titled as a democracy’s oxygen. Experience has indicated that the right of access of people to information, to end up in variety of media’s debates and increases the possibility of investigation of information’s truth to be represented. So, it is necessary that the acquaintance of media’s followers with content and mechanism of enforcement the right of access to information. Therefore, future studies as a novel knowledge can help experts this district until to determine principle obstacle of freedom of information, to trace a practical mechanisms of expansion and amplitude. In this essay, the futures of encounter freedom of information are analyzing in Iran’s media. The original question of this study is, the investigation of conceivable future are in media to freedom of information. This research is an exploratory and data’s of this study have been analyzed and compiled to procedure of analyzing of study includes assiduities are in media and freedom of information’s district. This sample of statistical volume is 65 persons who they have selected by snowball. In this study has discussed about the influence of economic, social, legal, political and technology factors on trends of Freedom of information. In view of this factor and investigation of index of pertaining to each one, four scenarios have been planned for freedom of information in Iran’s press

کلیدواژه‌ها [English]

  • Media
  • Freedom of Information
  • the Right of Access
  • Future Studies
  • Planning Scenario
استراوس، انسلم و کربین، جولیت. (1390). مبانی پژوهش کیفی؛ فنون و مراحل تولید نظریه زمینه‌ای، ترجمه ابراهیم افشار، تهران: نشر نی.
اسلامی، محمدتقی و دبیری، احمد و علیزاده، مهدی. (1390).  اخلاق کاربردی: چالش‌ها و کاوش‌های نوین در اخلاق عملی، قم: پژوهشگاه علم و فرهنگ اسلامی.
انصاری، باقر. (1387). آزادی اطلاعات، تهران: نشر دادگستر.
انصاری، باقر. (1391). حقوق رسانه، تهران: انتشارات سمت.
انصاری، باقر. (1392). ایران در آغاز راه آزادی اطلاعات است، برگرفته‌شده از تارنمای مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های حقوقی شهر دانش، http://www.sdil.ac.ir
الوانی، مهدی؛ آذر، عادل؛ دانایی‌فرد، حسن. (1383). روش‌شناسی پژوهش کیفی در مدیریت. تهران: اشراقی، صفار.
آذر، عادل؛ مؤمنی، منصور. (1385). آمار و کاربرد آن در مدیریت (تحلیل آماری). تهران: انتشارات سمت، جلد دوم.
آقایی، علی‌اکبر. مطبوعات و امنیت ملی، مجموعه مقالات همایش رسانه‌ها و ثبات سیاسی-اجتماعی جمهوری اسلامی ایران، تهران: انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی.
خاکی، غلامرضا. (1386). روش تحقیق در مدیریت، تهران: مرکز انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی.
خانلو، نگین. (1390). آینده‌پژوهی پاسخگویی سازمان‌های غیردولتی: ثمن‌های حوزه سلامت و بهداشت، رساله دکتری، دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده حسابداری و مدیریت.
دلاور، علی. (1383). روش‌های تحقیق پیشرفته، تهران: واحد علوم تحقیقات.
کاویانی، حامد. (1/9/91). حق دسترسی آزاد به اطلاعات، روزنامه اعتماد، شماره 2550، صفحه 9.
کلانتری، خلیل. (1388). مدل‌سازی معادلات ساختاری در تحقیقات اجتماعی اقتصادی (با برنامه LISREL – SIMPLIS تهران: فرهنگ صفا.
کیا، علی‌اصغر، موذن زادگان، حسنعلی. (1390). بررسی تطبیقی اخبار جنایی صفحه حوادث روزنامه‌های کشور، پژوهش حقوق عمومی، 13(35)، 45-78.
کلاین، پاول. (1381). راهنمای آسان تحلیل عاملی، ترجمه محمدولی علیئی و سید محمد میر سندسی، تهران: دانشگاه امام حسین.
گزارشگران بدون مرز، قابل‌دسترسی در تارنما http:/www.en.rsf.org.
لیندگرن، ماتس؛ باند هولد، هانس. (1390). طراحی سناریو؛ پیوند بین آینده و راهبرد، تهران: مرکز آینده‌پژوهی علوم و فناوری دفاعی.
معتمد نژاد، دکتر کاظم. (1388). ارتباطات در جهان معاصر؛ تحول اندیشه‌ها، نهادها و عملکردهای ارتباطی، تهران: نشر شهر تهران.
معتمد نژاد، کاظم. (1384). جامعه اطلاعاتی: اندیشه‌های بنیادی، دیدگاه‌های انتقادی و چشم‌اندازهای جهانی، تهران: مرکز پژوهش‌های ارتباطات.
معتمد نژاد، کاظم. (1390). وسایل ارتباط‌جمعی، تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی، چاپ هشتم.
معتمد نژاد، کاظم؛ معتمدنژاد، رؤیا. (1388). حقوق ارتباطات، تهران: دفتر مطالعات و توسعه رسانه، چاپ دوم.
مک ناب، دیوید ای. (1390). روش‌های تحقیق کمی و کیفی (مدیریت دولتی و سازمان‌های غیرانتفاعی)، ترجمه واعظی و آزمندیان، تهران: انتشارات صفار.
مهدی زاده، سید محمد. (1389). نظریه‌های رسانه: اندیشه‌های رایج و دیدگاه‌های انتقادی، تهران: انتشارات همشهری، صفحات 12-44-51-65.
مؤمنی، منصور. (1389). تحلیل‌های آماری با استفاده از SPSS، تهران: کتاب نو.
نپوری زاده، بهنام. (1388). آینده‌پژوهی؛ مفاهیم، روش‌ها. مجموعه مقالات. تهران: مرکز آینده‌پژوهی علوم و فناوری دفاعی.
نمک دوست تهرانی، حسن. (1383). مطالعه حق دسترسی آزادانه به اطلاعات و نقش آن در پیشبرد دموکراسی، رساله دکتری، دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده علوم اجتماعی، قابل‌دسترسی در http:/www.mfoi.net
وان لون، منو. (1389). دور نمای جهانی رسانه‌ها:4 سناریو در افق 2015، تهران: انتشارات هنر رسانه اردیبهشت.
ویژه، محمدرضا و طاهری، آزاده سادات. (1390). تحلیلی بر قانون «انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات»، در پرتو اصول کلی حاکم بر دسترسی به اطلاعات، فصلنامه علمی-پژوهشی پژوهش حقوق عمومی، 13(35)، 237-268.
Kelly, R., Sirr, L., & Ratcliffe, J. (2004). Futures thinking to achieve sustainable development at local level in Ireland. Foresight6(2), 80-90.‏
Mendel, T. (2003). Freedom of information as an internationally protected human right. Comparative Media Law Journal1(1), 39-70.‏
Ringland, G., & Schwartz, P. P. (1998). Scenario planning: managing for the future. John Wiley & Sons.‏