مقاله پژوهشی
علی اکبر خاصه؛ حیدر مختاری؛ ماهره عاشقی معاف
چکیده
پژوهش حاضر به بررسی علم‌سنجی مقالات حوزه بازیابی اطلاعات ایران، نمایه شده در پایگاه استنادی علوم جهان اسلام از ابتدای طرح موضوع در مقالات فارسی تا سال 1398 پرداخته است. این پژوهش ازلحاظ هدف، کاربردی است که با استفاده از فنون علم‌سنجی، ازجمله تحلیل استنادی و تحلیل هم‌رخدادی واژگان انجام‌گرفته است. داده‌های موردنیاز از پایگاه اطلاعاتی ...
بیشتر
پژوهش حاضر به بررسی علم‌سنجی مقالات حوزه بازیابی اطلاعات ایران، نمایه شده در پایگاه استنادی علوم جهان اسلام از ابتدای طرح موضوع در مقالات فارسی تا سال 1398 پرداخته است. این پژوهش ازلحاظ هدف، کاربردی است که با استفاده از فنون علم‌سنجی، ازجمله تحلیل استنادی و تحلیل هم‌رخدادی واژگان انجام‌گرفته است. داده‌های موردنیاز از پایگاه اطلاعاتی «نمایه استنادی علوم جهان اسلام» استخراج‌شده‌اند. جامعه آماری تعداد 395 مقاله پایگاه استنادی علوم در حوزه بازیابی اطلاعات است که برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از نرم‌افزارهای «بیب اکسل»، «ووس ویور» و «اکسل» استفاده شد. «رحمت‌الله فتاحی» با 11 مقاله و 16 استناد بیشترین تعداد مقاله و استناد را داشت. 72/77 درصد مقالات به‌صورت مشارکتی و رویکرد دونویسندگی با 154 مقاله بیشترین رویکرد هم‌نویسندگی بوده است. در تألیف مقالات 626 نویسنده مشارکت داشتند که 923 بار در مقاله‌های مختلف تکرار شدند. بزرگ‌ترین شبکه هم‌نویسندگی شامل 27 نویسنده است. «نجلا حریری»، «فریده عصاره» و «سعید رضایی شریف‌آبادی» به ترتیب بالاترین امتیاز را ازنظر مرکزیت رتبه، بینابینی و نزدیکی داشتند. کلیدواژه‌های «بازیابی اطلاعات»، «موتورهای جستجو» و «اینترنت» پرتکرارترین کلیدواژه‌ها بودند. زوج‌های هم واژگانی «جامعیت-دقت بازیابی»، «اینترنت-موتورهای جستجو» در رده اول و دوم پرتکرارترین زوج‌های هم واژگانی قرار داشتند. خوشه‌بندی موضوعی مقالات این حوزه حاکی از وجود هشت خوشه موضوعی، «جستجو، پردازش و ارزیابی اطلاعات»، «ذخیره و بازیابی در نظام‌های اطلاعات»، «رفتار اطلاعاتی»، «نمایه‌سازی»، «مدیریت اطلاعات و علم‌سنجی»، «موتورهای جستجو»، «جامعیت و مانعیت» و «سواد اطلاعاتی» بود. استقبال از رویکرد هم‌نویسندگی در تولید آثار علمی حوزه بازیابی اطلاعات نشان‌دهنده تمایل نویسندگان به تألیف پژوهش‌های مشترک است و نویسندگان این حوزه باید تلاش بیشتری برای تولید مقالات باکیفیت داشته باشند تا میزان اثرگذاری و استنادپذیری آن‌ها بیشتر شود. بزرگ‌ترین خوشه این حوزه، «جستجو، پردازش و ارزیابی اطلاعات» است که نشان‌دهنده اهمیت این موضوع در حوزه بازیابی اطلاعات است و کوچک‌ترین خوشه، «سواد اطلاعاتی» است که لازم است پژوهش‌های بیشتری در این زمینه انجام شود. این مطالعه ضمن دادن تصویری کلان از پژوهش‌های بازیابی اطلاعات در ایران، الگویی برای ترسیم ساختار علمی حوزه‌های مشابه فراهم می‌کند و به سیاست‌گذاران پژوهش در این حوزه در اتخاذ تصمیم برای مدیریت تحقیق در این حوزه کمک می‌کند.
مقاله پژوهشی
اعظم نجفقلی نژاد
چکیده
هدف از این پژوهش آگاهی از برداشت و تفسیر کاربران از برچسب‌های اطلاعاتی محیط رابط کاربری وبگاه کتابخانه دیجیتال سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران است. پژوهش حاضر از نوع کاربردی و با روش تحقیق آمیخته انجام گرفت. گردآوری داده‌ها از طریق پرسشنامه محقق ساخته، مصاحبه و مشاهده صورت گرفت. با روش مکاشفه‌ای از مشارکت‌کنندگان خواسته شد با ...
بیشتر
هدف از این پژوهش آگاهی از برداشت و تفسیر کاربران از برچسب‌های اطلاعاتی محیط رابط کاربری وبگاه کتابخانه دیجیتال سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران است. پژوهش حاضر از نوع کاربردی و با روش تحقیق آمیخته انجام گرفت. گردآوری داده‌ها از طریق پرسشنامه محقق ساخته، مصاحبه و مشاهده صورت گرفت. با روش مکاشفه‌ای از مشارکت‌کنندگان خواسته شد با صرف وقت قابل‌توجه و به‌صورت عمقی به بررسی مقوله‌ها، عناصر و برچسب‌های استفاده‌شده در وبگاه کتابخانه دیجیتال بپردازند و میزان درک خود را از برچسب‌های وبگاه در پرسشنامه آنلاین در قالب طیف لیکرت مشخص کنند. سپس برای مطالعه برداشت و تفسیر کاربران از برچسب‌های اختصاص‌یافته به عناصر موجود در وبگاه، از تکنیک مصاحبه نیمه ساختاریافته استفاده شد. جامعه پژوهش شامل کاربران کتابخانه دیجیتال سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران بودند که در دو گروه کاربران مبتدی (مراجعان) و کاربران پیشرفته (کتابداران) به تعداد 20 نفر (10 کاربر مبتدی و 10 کاربر پیشرفته) انتخاب شد. جهت افزایش اطمینان به داده‌های حاصل از پژوهش از زاویه‌بندی روش‌شناسی استفاده شد. طی این روش، پژوهشگر از چندین روش جهت گردآوری داده‌ها استفاده کرد (استفاده از مصاحبه همراه با مشاهده، مطالعه اکتشافی و پرسشنامه)، همچنین کلیه راهبردها و گام‌های پژوهش همراه با مستندات لازم در زمان گردآوری داده‌ها ثبت و ضبط شد. درنهایت بعد از گردآوری داده‌ها، پژوهشگر از روش بازبینی توسط مشارکت‌کنندگان استفاده کرد. طی این فرایند کنترل کیفیت، از 7 مشارکت‌کننده درخواست شد تا یادداشت‌ها و نتایج حاصل از داده‌ها را بخوانند و نظر خود را مبنی بر صحت یافته‌های به‌دست‌آمده بیان کنند. برای اطمینان از پایایی ابزار گردآوری داده‌ها و برطرف شدن مشکلات احتمالی پرسشنامه، از آزمون آلفای کرونباخ (85/0) استفاده شد. برای تحلیل داده‌های پژوهش از نرم‌افزار spss استفاده شد. برای تحلیل داده‌های حاصل از مصاحبه نیز از تحلیل محتوا و از نرم‌افزار اکسل استفاده شد. یافته‌ها نشان داد میانگین نهایی قابلیت فهم برچسب‌ها و اصطلاحات بکار رفته در وبگاه، بالای 50 درصد است و نشان‌دهنده وضعیت مطلوبی در درک اصطلاحات و برچسب‌های بکار رفته در وبگاه برای بازنمودن مقوله‌های اطلاعاتی است اما برخی برچسب‌ها نیازمند تغییر و به‌روزرسانی است. برخی اصطلاحات از دید کاربران، قابلیت فهم بالایی ندارند و نیازمند بازنگری هستند ازجمله: «مرور»، «نیم‌نگاه»، «طبقه‌بندی نوعی»، «ثبت منابع»، «ملاحظات حقوقی»، «سایت اصلی»، «متون»، «پیایند» و «مجموعه». دوستانه بودن و کاربرپسندی واژه‌های موجود در وبگاه، ممنوعیت استفاده از واژه‌های تخصصی، پیچیده و مبهم ازجمله خواسته‌های کاربران بود. اصطلاحات و واژگان جدیدی توسط کاربران پیشنهاد شد. استفاده از اصطلاحات تخصصی کتابداری در وبگاه، واژه‌های ناملموس و انتزاعی و نبود توضیحات کافی درباره برچسب‌ها، نبود راهنمای جامع، پرداختن به جزئیات بیشتر، پیچیده جلوه دادن وبگاه و عدم یکدستی در به‌کارگیری واژگان برای مفاهیم مشابه ازجمله مشکلاتی است که باعث می‌شود کاربر تجربه مطلوبی از پیمایش وبگاه نداشته باشد.
مقاله پژوهشی
محمدحسن عظیمی؛ شهناز خادمی زاده؛ معصومه حیدرزاده
چکیده
هدف از این پژوهش بررسی میزان به‌کارگیری عوامل کلیدی موفقیت در پیاده‌سازی مدیریت دانش در سازمان آب و برق خوزستان است. این پژوهش ازنظر هدف کاربردی و ازنظر روش کمی است که در آن از روش توصیفی پیمایشی بهره گرفته است. ابزار گرداوری داده‌ها پرسشنامه است که پایایی آن از طریق آزمون آلفای کرونباخ 87/0 محاسبه‌شده است. در پژوهش حاضر از آزمون تی‌تک‌نمـونه‌ای، ...
بیشتر
هدف از این پژوهش بررسی میزان به‌کارگیری عوامل کلیدی موفقیت در پیاده‌سازی مدیریت دانش در سازمان آب و برق خوزستان است. این پژوهش ازنظر هدف کاربردی و ازنظر روش کمی است که در آن از روش توصیفی پیمایشی بهره گرفته است. ابزار گرداوری داده‌ها پرسشنامه است که پایایی آن از طریق آزمون آلفای کرونباخ 87/0 محاسبه‌شده است. در پژوهش حاضر از آزمون تی‌تک‌نمـونه‌ای، آزمون کولـموگروف- اسمـیرنوف استفاده‌شده است. یافته‌های پژوهش نشان داد که میانگین ساختار سازمانی (89/2) در مدیریت دانش پیاده‌سازی شده در سازمان آب و برق خوزستان پایین‌تر از حد متوسط بود. در خصوص میانگین وضعیت فرهنگ‌سازمانی (20/3) در مدیریت دانش پیاده‌سازی شده در سازمان آب و برق خوزستان یافته نشان داد که میانگین اکتسابی بالاتر از حد متوسط بود. یافته‌ها نشان داد که میانگین وضعیت فناوری اطلاعات (23/3) در مدیریت دانش پیاده‌سازی شده در سازمان آب و برق خوزستان بالاتر از حد متوسط بود درحالی‌که میانگین وضعیت منابع انسانی (75/2) در مدیریت دانش پیاده‌سازی شده در سازمان آب و برق خوزستان پایین‌تر از حد متوسط بود همچنین میانگین وضعیت رهبری (75/3) در مدیریت دانش پیاده‌سازی شده در سازمان آب و برق خوزستان بالاتر از حد متوسط بود. تحلیل یافته‌ها و نتیجه‌گیری پژوهش نشان داد که از بین عوامل کلیدی موفقیت مدیریت دانش پیاده‌سازی ساختار سازمانی و وضعیت منابع انسانی در سطح مطلوبی قرار ندارند و نیاز است با برنامه‌ریزی در این خصوص زمینه ارتقاء وضعیت این عوامل فراهم شود. مدیریت دانش پیاده شده در سازمان آب و برق استان خوزستان نیازمند ایجاد شبکه‌ای مؤثر از عوامل ساختاری سازمان؛ فرهنگ؛ فناوری؛ مدیریت منابع انسانی و رهبری درزمینة مدیریت دانش پیاده شده در سازمان است و هر یک از این عوامل به‌تنهایی نمی‌توانند درزمینة مدیریت دانش توفیق حداکثری را کسب کنند.
مقاله پژوهشی
کبری گوران اوریمی؛ میترا قیاسی؛ صفیه طهماسبی لیمونی
چکیده
طراحی وب‌سایت‌های سبز با توجه به مؤلفه‌های رابط کاربر سبز، کارآمدی مصرف انرژی را در وب‌سایت‌ها بهبود می‌بخشد. ازاین‌رو پژوهش حاضر باهدف شناسایی نقاط قوت و ضعف وب‌سایت‌های کتابخانه‌های دیجیتال ایران بر اساس شاخص‌های رابط کاربری سبز انجام پذیرفت. پژوهش از نوع کاربردی بوده و به روش وب‌سنجی انجام گردید. جامعه آماری شامل 59 وب‌سایت ...
بیشتر
طراحی وب‌سایت‌های سبز با توجه به مؤلفه‌های رابط کاربر سبز، کارآمدی مصرف انرژی را در وب‌سایت‌ها بهبود می‌بخشد. ازاین‌رو پژوهش حاضر باهدف شناسایی نقاط قوت و ضعف وب‌سایت‌های کتابخانه‌های دیجیتال ایران بر اساس شاخص‌های رابط کاربری سبز انجام پذیرفت. پژوهش از نوع کاربردی بوده و به روش وب‌سنجی انجام گردید. جامعه آماری شامل 59 وب‌سایت کتابخانه دیجیتالی بود. ابزار، سیاهه وارسی محقق ساخته بود که روایی آن توسط متخصصان تأیید شد و پایایی آن توسط آزمون آلفای کرونباخ (785/0) تأیید گردید. ارزیابی وب‌سایت‌ها با استفاده از 2 ابزار آنلاین و نظر مشاوران و طراحان وب‌سایت انجام شد. تجزیه‌وتحلیل داده‌ها با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی - (آزمون‌های دوجمله‌ای و کای اسکور) انجام شد. بر اساس یافته‌های پژوهش وب‌سایت‌های موردبررسی ازنظر طراحی رابط کاربری (030/0=P) با یکدیگر تفاوت معنی‌دار دارند و بیشترین تعداد (8/28%) در سطح متوسط قرار دارند. کتابخانه‌های دیجیتال دانشگاهی (8/25%) و نیز کتابخانه‌های دیجیتال غیردانشگاهی (6/28%) در سطح خوب قرار دارند. اولویت‌بندی وب‌سایت‌های کتابخانه‌های دیجیتال ایران نشان داد که: کتابخانه دیجیتالی دانشگاه پیام نور (محصول شرکت مهندسی ارتباطات پیام مشرق)، کتابخانه دیجیتال آستانه مقدس حضرت معصومه (محصول پارس آذرخش) و کتابخانه دیجیتال آستان قدس رضوی (محصول آستان قدس رضوی حرم مطهر) همگی با امتیاز کامل 25 در سطح عالی و دو وب‌سایت‌های کتابخانه دیجیتالی دانشگاه علوم پزشکی ایران (محصول یکتا وب‌افزار شرق) و کتابخانه دیجیتال دانشگاه علوم پزشکی مشهد (محصول شرکت پارس آذرخش) با امتیاز 7 در رتبه آخر ازنظر رعایت مؤلفه‌های موردنظر قرار دارند. وضعیت رابط کاربری سبز در وب‌سایت‌های کتابخانه‌های دیجیتالی ایران متوسط به بالا است. همچنین وضعیت مؤلفه‌های رابط کاربری سبز وب‌سایت‌های کتابخانه‌های دیجیتال دانشگاهی و غیردانشگاهی در سطح خوبی قرار دارد.
مقاله پژوهشی
زهرا صادقی؛ محمدرضا معتدل؛ عباس طلوعی
چکیده
حصول سود بیشتر در سازمان‌ها نیازمند دستیابی آن‌ها به ابزارهایی دقیق برای تقویت کسب‌وکار به‌منظور برنامه‌ریزی مالی مناسب است. لذا هدف این تحقیق، نمایش دانش توسط شبکه عصبی جهت ارائه چارچوبی برای دستیابی به سود مطلوب در برنامه‌ریزی مالی سازمان بود. این پژوهش از نوع کاربردی بود و به روش پیمایش تحلیلی انجام شد. جامعه پژوهش، سازمان‌های ...
بیشتر
حصول سود بیشتر در سازمان‌ها نیازمند دستیابی آن‌ها به ابزارهایی دقیق برای تقویت کسب‌وکار به‌منظور برنامه‌ریزی مالی مناسب است. لذا هدف این تحقیق، نمایش دانش توسط شبکه عصبی جهت ارائه چارچوبی برای دستیابی به سود مطلوب در برنامه‌ریزی مالی سازمان بود. این پژوهش از نوع کاربردی بود و به روش پیمایش تحلیلی انجام شد. جامعه پژوهش، سازمان‌های حاضر در سازمان بورس و اوراق بهادار بوده و در آن از دادههایی که از سامانه رسمی سازمان بورس و اوراق بهادار ایران (کدال) استخراج شدند استفاده شد. این تحقیق با استفاده از روش شبکه عصبی و در محیط برنامه مطلب انجام شد. یافته‌های پژوهش محدوده تغییرات عوامل مؤثر بر شاخص اصلی در برنامه‌ریزی مالی سازمان (سود) بوده و همچنین مهم‌ترین عوامل مؤثر بر آن تعیین گردید. چارچوب پیشنهادی در سه مجموعه مختلف از سه صنعت متفاوت بررسیشده و دارای نتایج قابل قبولی بود؛ بنابراین نتیجه تحقیق بیانگر قابلاستفاده بودن چارچوب پیشنهادی دراین پژوهش برای سایر سازمان‌های حاضر در بورس و اوراق بهادار بود.
مقاله پژوهشی
ثریا زنگنه؛ فریبا زنگنه؛ امین زارع
چکیده
هدف پژوهش بررسی رفتار اطلاع‌یابی در بافت زندگی روزمره ساکنان شهر کرمانشاه مطالعة موردی قوم کرد با تأکید بر نظریه زندگی سه‌بعدی می‌باشد. پژوهش حاضر از نوع کاربردی و به شیوة پیمایشی انجام گرفت. حجم نمونه با فرمول کوکران 384 نفر به دست آمد. نمونه‌گیری به روش خوشه‌ای دومرحله‌ای صورت گرفت. ابزار پژوهش پرسشنامه محقق ساخته بود. داده‌ها ...
بیشتر
هدف پژوهش بررسی رفتار اطلاع‌یابی در بافت زندگی روزمره ساکنان شهر کرمانشاه مطالعة موردی قوم کرد با تأکید بر نظریه زندگی سه‌بعدی می‌باشد. پژوهش حاضر از نوع کاربردی و به شیوة پیمایشی انجام گرفت. حجم نمونه با فرمول کوکران 384 نفر به دست آمد. نمونه‌گیری به روش خوشه‌ای دومرحله‌ای صورت گرفت. ابزار پژوهش پرسشنامه محقق ساخته بود. داده‌ها با نرم‌افزار اس.پی.اس.اس نسخة 24 تحلیل شد. اخبار مهم‌ترین کانال کسب اطلاعات زندگی روزمره قوم کرد بود. پاسخگویان بیشتر از پیام‌رسان‌های خارجی مانند تلگرام و واتساپ با اختلاف فاحش نسبت به پیام‌رسان‌های داخلی استفاده کردند. میانگین متغیرهای هویت قومی (88/3) هویت ملی (03/4) و حس تبعیض (14/3) به دست آمد. یافته‌ها نشان داد متغیرهای جمعیت شناختی بر همبستگی هویت قومی، هویت ملی، احساس تبعیض با اطلاع‌یابی در بافت زندگی روزمره تأثیر ندارند. برای بررسی معناداری رابطه هر سه متغیر مستقل پژوهش یعنی هویت قومی، هویت ملی، حس تبعیض با متغیر وابسته رفتار اطلاع‌یابی در بافت زندگی روزمره قوم کرد از رگرسیون چندمتغیره به روش هم‌زمان استفاده شد. مقدار ضریب تعیین تعدیل‌شده نشان داد 26 درصد از تغییرات رفتار اطلاع‌یابی در بافت زندگی روزمرة قوم کرد، توسط متغیرهای مستقل هویت قومی و حس تبعیض پیش‌بینی شد. رفتار اطلاع‌یابی در بافت زندگی روزمره قوم کرد مفهوم پیچیده‌ای است که تحت تأثیر متغیرهای زیادی است که متغیرهای مستقل هویت قومی و احساس تبعیض توانستند کمی بیش از یک‌چهارم از تغییرات آن را پیش‌بینی کنند؛ بنابراین لزوم بررسی دیگر عوامل اثرگذار بر رفتار اطلاع‌یابی در بافت زندگی روزمره این قوم احساس می‌شود.
مقاله پژوهشی
محبوبه ربیعی؛ وحیدرضا میرزائیان
چکیده
پردازش زبان طبیعی به‌عنوان شاخه‌ای از زبان‌شناسی محاسباتی که تلاش عمده آن در جهت به‌کارگیری رایانه در فرآیند خودکارسازی درک و پردازش زبان طبیعی انسان و تمرکز بر تعامل میان انسان و رایانه است، در حوزه‌های مختلف علوم ازجمله علم اطلاعات و دانش‌شناسی، جایگاه مهمی یافته است. مطالعه حاضر باهدف اصلی شناسایی زیرشاخه‌ها و حوزه‌های فرعی ...
بیشتر
پردازش زبان طبیعی به‌عنوان شاخه‌ای از زبان‌شناسی محاسباتی که تلاش عمده آن در جهت به‌کارگیری رایانه در فرآیند خودکارسازی درک و پردازش زبان طبیعی انسان و تمرکز بر تعامل میان انسان و رایانه است، در حوزه‌های مختلف علوم ازجمله علم اطلاعات و دانش‌شناسی، جایگاه مهمی یافته است. مطالعه حاضر باهدف اصلی شناسایی زیرشاخه‌ها و حوزه‌های فرعی علم اطلاعات و دانش‌شناسی که پردازش زبان طبیعی در آن‌ها مؤثر واقع‌شده است و به شیوه کتابخانه‌ای یا تحلیل اسنادی انجام پذیرفته است، این مطالعه ضمن اشاره به حوزه‌هایی ازعلم اطلاعات که پردازش زبان طبیعی در آن‌ها مفید واقع‌شده، به نقش کتابخانه‌های دیجیتال در عرصه علم اطلاعات و کاربرد پردازش زبان طبیعی در آن‌ها می‌پردازد. نتایج حاصل از این مطالعه نشان می‌دهد که پردازش زبان طبیعی در بسیاری از حوزه‌های فرعی و مرتبط با علم اطلاعات مانند بازیابی اطلاعات، کتاب‌سنجی، مدیریت اسناد و مدارک، استخراج خودکار اطلاعات، نمایه‌سازی خودکار، خلاصه‌سازی خودکار متون، طبقه‌بندی خودکار متون، نظام‌های پرسش و پاسخ و به‌کارگیری فناوری خطایاب املایی، ابهام‌زدایی از عبارات پرسش کاربران و پیش‌بینی واژه‌های موردنظر آن‌ها، تبدیل گفتار به متن و بالعکس و یاری‌رساندن به کاربران دارای معلولیت‌های جسمی مانند کم‌بینایان و نابینایان، نظر کاوی و تحلیل احساس واژگان مورداستفاده کاربران کتابخانه‌ها و مراکز اطلاع‌رسانی، قابل ردیابی است.
