نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار، گروه علم اطلاعات و دانش شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد کرمانشاه، کرمانشاه، ایران

چکیده

یکی از روش‌های تحلیل اطلاعات، روش هرمنوتیک است. این روش یکی از روش‌های تفسیر متون است. هدف از پژوهش حاضر، بازاندیشی روش هرمنوتیک در حوزه علم اطلاعات و دانش‌شناسی با تأکید بر دیدگاه گادامر و ارائه فرایند تحلیل با روش هرمنوتیک عینی در این حوزه بوده است. پژوهش حاضر از نوع مروری استدلالی–انتقادی بود که در آن از روش‌های اسنادی و کتابخانه‌ای برای گردآوری اطلاعات استفاده شده است. یافته‌ها نشان داد که می‌توان روش هرمنوتیک را به‌عنوان یکی از روش‌های تحلیل پژوهش کیفی در حوزه علم اطلاعات و دانش‌شناسی بکار گرفت. آنچه بین این حوزه با هرمنوتیک وجه مشترک دارد، همان تفسیر متن است که در حوزه علم اطلاعات و دانش‌شناسی منظور از متن، اطلاعات و یا هر پدیده‌ای که با اطلاعات سروکار دارد، بود. همچنین در نظام‌های بازیابی اطلاعات، ورود اطلاعات با پیش‌فهم امکان‌پذیر بوده و رفتارهای بازیابی توسط جستجوگر همانند متن در نظر گرفته می‌شود. نتایج نشان داد هرمنوتیک می‌تواند به‌عنوان یک روش کیفی در حوزه علم اطلاعات و دانش‌شناسی در تولید دانش جدید مورداستفاده قرار گیرد. کاربرد هرمنوتیک در حوزه بازیابی اطلاعات به‌عنوان یک روش، ورود اطلاعات و رفتارهای فرد، متن و معنا در نظر گرفته می‌‌شود و ارزیابی آن نیز بر اساس پیش‌فرض‌هایی استوار است. همچنین مراحل هرمنوتیکی در قالب کلمه یا جمله به واحدهای معنایی تبدیل می‌شود و تفسیرها بر اساس این قالب‌های معنایی صورت خواهد گرفت و اشتراک واحدهای معنایی و ادغام آن‌ها منجر به تفسیر یا بازتولید متن خواهد شد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Hermeneutics Rethinking and its Role in the Formation of Qualitative Research in the Field of Knowledge and Information Science with Emphasis on Gadamer Approach

نویسنده [English]

  • Farshad Parhamnia

Assistant Professor in Department of Knowledge and Information Science, Kermanshah Branch, Islamic Azad University, Kermanshah, Iran

چکیده [English]

One of the methods of information analysis is the hermeneutic method which is a method for interpreting texts. The aim of the present study was to explain the hermeneutical method in the field of knowledge and Information science and provide a model of hermeneutical process analysis.The present study is a critical-argumentative review in which documentary and library methods have been used for information gathering.The findings showed that hermeneutical method can be used as one of the methods of qualitative research in the field of knowledge and Information science. What is shared between the field of knowledge and Information science with hermeneutics is the text's interpretation as information used in the field of data storage and retrieval systems. Moreover, in data retrieval systems, data entry is not possible without prior knowledge. The most important hermeneutic view in this area is that it considers recovery behavior as a text. It can be concluded thatHermeneutics can be used as a method in the field of knowledge and Information science in the production of new knowledge and in a way that plays an essential role in the field of information retrieval systems.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Hermeneutics
  • Information Retrieval Systems
  • Knowledge and Information Science
  • Qualitative Method
آب نیکی، حسن. (1387). چیستی و کاربست هرمنوتیک ادبی. نقد ادبی، 1 (2)، 39-62.
آخشیک، سمیه السادات. (1391). نگاهی به مفاهیم سیبرنتیکی نهفته در نظریه کوانتومی اطلاعات. مجله مطالعات کتابداری و علم اطلاعات، (9)، 37-52.
ابرامی، هوشنگ. (1383). شناختی از دانش شناسی (علوم کتابداری و اطلاع‌رسانی). تهران: کتابدار.
احمدی، بابک. (1382). ساختار و تأویل متن. تهران: نشر مرکز.
امیری، علی و افضلی، رسول. (1396). تفهیم بنیادهای معنایی نقشه سیاسی. نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 17 (47)، 113-136.
باقری، خسرو و میرزایی، عبدالوهاب. (1381). الگویی برای پژوهش در ارزش‌یابی پیشرفت تحصیلی بر اساس دیدگاه هرمنوتیکی. نوآوری‌های آموزش، 1 (1)، 39- 57.
بدری، رحیم و حسینی‌نسب، سید داود. (1386). هرمنوتیک به‌عنوان یک روش پژوهش تربیتی. حوزه و دانشگاه، 13 (50)، 103-124.
بهمن‌آبادی، علیرضا. (1381). ذخیره بازیابی اطلاعات. ج. 1.: 852-858. در دائره‌المعارف کتابداری و اطلاع‌رسانی، سر ویراستار عباس حری. تهران: کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران.
بیزا-ییتس، ریکاردو؛ ریبرو-نتو، برتیه. (1384). قلمروهای نو در بازیابی اطلاعات. ترجمه علی حسین قاسمی با همکاری سیروس آزادی علی جوامع. تهران: چاپار؛ دبیزش.
پالمر، ریچارد. (1384). علم هرمنوتیک: نظریه تأویل در فلسفه‌های شلایرماخر، دیلتای، هایدگر، گادامر. ترجمه‌ی محمدسعید حنانی کاشانی. تهران: هرمس.
پائو، میراندا لی. (1379). مفاهیم بازیابی اطلاعات. ترجمه اسدالله آزاد و رحمت اله فتاحی. مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد.
پناهی‌زاده، مریم، فرزام‌پور، شاهرخ و شاهدی، عباسو (1390). رویکردی بر هرمنوتیک در علم پزشکی. مجله علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی ارتش جمهوری اسلامی ایران، 9 (2)، 130-140.
ثواب، فاطمه و شعبانزاده، مریم. (1393). تبارشناسی توکل عرفانی در رساله قشیریه بر مبنای نظریه گادامر. مطالعات عرفانی، 19، 85-108.
جمشیدی‌ها، غلام‌رضا و شالچی، وحید. (1387). هرمنویتک و مسئله تاریخ‌مندی فهم انسانی. تحقیقات فرهنگی، 1 (4)، 159-191.
حریری، نجلا. (1377). مفهوم ربط در بازیابی از نظام‌های اطلاعاتی. مطالعات ملی کتابداری و سازمان‌دهی اطلاعات (کتاب سابق)، 9 (2)، 7-17.
حریری، نجلا (1385). اصول و روش‌های پژوهش کیفی. تهران: دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات.
حسن‌زاده، محمد و رضازاده، الهام. (1387). ارزیابی ربط در نظام‌های ذخیره و بازیابی اطلاعات از رهیافت شناختی. کتابداری و اطلاع‌رسانی، 11 (2)، 53-70.
حسن‌زاده، بابک، مجدی، علی‌اکبر و یوسفی، علی. (1394). هرمنوتیک به‌مثابه روش تحقیق: بررسی روش هرمنوتیک عینی در حوزه تحقیقات کیفی، روش‌شناسی علوم انسانی، 21 (83)، 121-148.
حسنی، حمیدرضا. (1383). هرمنوتیک علوم انسانی "درآمدی بر هرمنوتیک ویلیام دیلتای". فصلنامه انجمن معارف اسلامی ایران، 1 (1)، 103-120.
خنجرخانی، مسعود و مرعشی، منصور. (1394). روایتی نو از ارزشیابی در عرصه آموزشی بر اساس مبانی هرمنوتیک فلسفی. فصلنامه علمی پژوهشی آموزشی در علوم انتظامی، 3 (4)، 81-102.
خنجرخانی، ذبیح اله، صفایی مقدم، مسعود، پاک سرشت، محمدجعفر، مرعشی، سیدمنصور و بستانی، ابوالقاسم. (1394). هرمنوتیک فلسفی و روایتی نو از حضور-غیاب در عرصه تعلم و تربیت. علوم تربیتی، 6 (1)، 5-22.
درخشه، جلال و نصرت پناه، محمدصادق. (1393). کاربرد روش تحلیل هرمنوتیک در مطالعات اسلامی. جستارهای سیاسی معاصر، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 5 (3)، 39-62.
دیباج، موسی. (1394). هرمنوتیک و اصالت متن. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
رضوی، سیدابوالفضل. (1389). هرمنوتیک و فهم معرفت تاریخی. اندیشه دینی دانشگاه شیراز، 37 (4)، 103-146.
شیری، طهمورث و عظیمی، ندا. (1391). بررسی مقایسه‌ای تحلیل محتوای کیفی و روش هرمنوتیک. مطالعات جامعه‌شناسی، 4 (15)، 79-99.
عابدی سرآسیا، علیرضا. (1395). هرمنوتیک مدرن و نظریه تفسیری شهید مطهری. رهیافت‌هایی در علوم قرآن و حدیث، 48 (2)، 91-117.
علومی، اسماء. (1388). معرفی و نقدی بر روش تحقیق هرمنوتیک. کتاب ماه علوم اجتماعی، (22)، 95-99.
فضلی، قاسم. (1394) ارتباط بین فهم و زبان در اندیشه ویتگنشتاین و گادامر. دو فصلنامه علمی پژوهشی پژوهش‌های معرفت‌شناختی، (9)، 141-168.
فلدمن، سوزان. (1384). پردازش زبان طبیعی در بازیابی اطلاعات. در جعفر مهراد و محمدرضا فلاحتی فومنی. معناشناسی و بازیابی اطلاعات: هفت گفتار. شیراز: کتابخانه رایانه؛ کتابخانه منطقه‌ای علوم و تکنولوژی.، ص. 1-29.
قاسمی، علی و ایمانی، محسن. (1392). واکاوی مؤلفه‌های اساسی روش هرمنوتیکی ریکور برای فهم متون درسی. پژوهش‌نامه مبانی تعلیم و تربیت، 3 (1)، 43-64.
کیانی، علیرضا. (1391). رویکردهای ارزیابی نظام‌های بازیابی اطلاعات: پس‌زمینه و چشم‌انداز پیش رو. کتابداری و اطلاع‌رسانی، 15 (2)، 243-258.
گائینی، ابوالفضل و حسین‌زاده، امیر. (1391). پارادایم‌های سه‌گانه اثبات‌گرایی، تفسیری و هرمنوتیک در مطالعات مدیریت و سازمان. راهبرد فرهنگ، 19، 103-138.
محمدپور، احمد. (1389). روش در روش: درباره‌ی سخت معرفت در علوم انسانی. تهران: جامعه شناسان.
محمدی، رزگار، حسینی، به رزان، کریمی، یوسف و احمددوست، حسین. (1391). ارائه روش‌شناسی هرمنوتیکی برای الگوسازی در روان‌درمانی و مشاوره. مطالعات روان‌شناسی بالینی، 3 (9)، 120-133.
مشکانی سبزواری، عباسعلی، اسماعیلی کریزی، غلامعلی و جلینی، علی. (1393). دور هرمنوتیکی شلایرماخر.: چیستی، کاربردها و نقدها. معرفت، 23 (206)، 117-134.
منز، کریستف. (1384). معناشناسی رایانه‌ای و بازیابی اطلاعات. در جعفر مهراد و محمدرضا فلاحتی‌فومنی. معناشناسی و بازیابی اطلاعات: هفت گفتار. شیراز: کتابخانه رایانه؛ کتابخانه منطقه‌ای علوم و تکنولوژی.، 32-40.
میدو، چالرزتی و همکاران. (1390). نظام‌های بازیابی اطلاعات متنی. ترجمه نجلا حریری. تهران: نشر چاپار.
باقری، خسرو و میرزایی، عبدالوهاب. (1381). الگویی برای پژوهش در ارزش‌یابی پیشرفت تحصیلی بر اساس دیدگاه هرمنوتیک. نوآوری‌های آموزش، 1 (1)، 39-57.
نشاط، نرگس. (1382). هرمنوتیک و بازیابی اطلاعات. اطلاع‌شناسی، 1 (2)، 33-46.
نشاط، نرگس. (1383). جستارهای هرمنوتیکی در علم اطلاع‌رسانی. اطلاع‌شناسی، 1 (3)، 18-37.
نشاط، نرگس. (1384). زبان و هرمنوتیک در فرایند مرجع. مجله کتابداری، 39 (43)، 27-39.
نشاط، نرگس. (1390) در جست‌وجوی معنا: رهیافتی معناشناختی در علم اطلاعات. تهران: نشر کتابدار.
نصری، عبدالله. (1383). عناصر فهم در اندیشه گادامر. نامه حکت، (4)، 55-65.
نوروزی طلب، علیرضا. (1386). پرسش از چیستی هرمنوتیک، تحلیل و بررسی مسائل آن. باغ نظر، (7)، 61-94.:
واعظی، احمد. (1381). درآمدی بر هرمنوتیک. کتاب نقد (23). دسترسی از: www.ensani/fa/article/78773
واعظی، اصغر. (1391). تلقی بدیع گادامر از فهم. فلسفه، 40 (20)، 1-20.
واعظی، اصغر و قائدی، اسماعیل. (1393). سطوح، مؤلفه‌ها و کارکردهای دور هرمنوتیکی. فلسفه، 42 (2)، 107-125.
هاروی، ون ای. (1382). علم هرمنوتیک. ترجمه محمد ناصحی. پژوهشنامه فلسفه دین (نامه حکمت)، 1 (2)، 253-270.
Boell, S. K., & Cecez-Kecmanovic, D. (2010). Literature reviews and the hermeneutic circle. Australian Academic & Research Libraries41(2), 129-144.‏
Greenhalgh, T., & Shaw, S. (2017). Understanding heart failure; explaining telehealth–a hermeneutic systematic review. BMC cardiovascular disorders17(1), 156.‏
Paterson, M., & Higgs, J. (2005). Using hermeneutics as a qualitative research approach in professional practice. The Qualitative Report10(2), 339-357.‏
VanLeeuwen, C. A., Guo-Brennan, L., & Weeks, L. E. (2017). Conducting hermeneutic research in international settings: Philosophical, practical, and ethical considerations. Journal of Applied Hermeneutics, Article-7.‏ (July 19), 1-23.
Von Zweck, C., Paterson, M., & Pentland, W. (2008). The Use of Hermeneutics in a Mixed Methods Design. Qualitative Report13(1), 116-134.‏
Vieira, K. A. L., & De Queiroz, G. M. (2017). Hermeneutic Content Analysis: a method of textual analysis. International Journal of Business Marketing and Management (IJBMM)2(8), 8-15.‏