نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه مدیریت، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

2 دانش‌آموخته دکتری علم اطلاعات و دانش‌شناسی، کارشناس مسئول امور پژوهشی و مدرس دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

3 کارشناسی ارشد مدیریت کسب و کار (MBA)، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

چکیده

هدف این پژوهش ارزیابی عملکرد و اولویت‏ بندی کتابخانه ‏های عمومی شهرستان‏ های استان فارس منتهی به سال 1396 با استفاده از رویکرد تلفیقی برنامه ‏ریزی آرمانی و تحلیل پوششی داده‏ ها بوده است. این پژوهش بر اساس هدف از نوع پژوهش ‏های کاربردی بوده و ازنظر روش جمع ‏آوری داده ‏ها و ماهیت از نوع توصیفی- تحلیلی بوده است. داده ‏های مورداستفاده از اداره کل کتابخانه ‏های عمومی استان فارس منتهی به سال 1396 اخذ گردید. بر این اساس از 29 شهرستان استان فارس، داده ‏های موردنیاز به دست آمد و پس از ایجاد مدل‏ های خطی موردنظر برای هر شهرستان از طریق نرم ‏افزار لینگو، یافته ‏ها استخراج شد. بر اساس یافته‏ های پژوهش، شهرستان‏ های ارسنجان و خرم بید کارا بود و دیگر شهرها ازجمله شیراز ناکارا بودند. با استفاده از رویکرد ابرکارایی اندرسون- پترسون مشخص شد که خرم بید نسبت به ارسنجان کاراتر است. درنهایت بر اساس اولویت ‏بندی صورت گرفته به ترتیب خرم‏بید، ارسنجان و فیروزآباد حائز بالاترین رتبه و فراشبند، سپیدان و رستم دارای پایین ‏ترین رتبه بودند. نکته حائز اهمیت در نتایج این پژوهش، قرار گرفتن شیراز به‏ عنوان مرکز استان در جایگاه چهارم مشترک با شهرستان داراب بود. اگرچه بر اساس شاخص ‏های ورودی، میزان امکانات شیراز از سایر شهرستان‏ های استان فارس بالاتر است، اما میزان خروجی‏ ها متناسب با امکانات توزیع‏ شده نبوده است. از سوی دیگر نتایج به ‏کارگیری وزن‏ دهی فازی نشان داد که تعداد کل نسخ موجود مهم ‏ترین ورودی و تعداد مراجعین کل مهم‏ ترین خروجی است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Performance Evaluation and Prioritization of Public Libraries in Fars State Cities by Using Data Envelopment Analysis and Goal Programming Integrated Approach

نویسندگان [English]

  • Payam Shojaei 1
  • Farzaneh Afifian 2
  • Mohammad Ziaeyan 3

1 Assistant Prof, Management Department, Shiraz University, Iran

2 PhD in Knowledge and Information Science, Research Senior Expert & Lecture, Shiraz University. Shiraz, Iran

3 Master of Business Administration, Shiraz University, Shiraz, Iran

چکیده [English]

Purpose: This research is aimed at performance evaluation and prioritization of public libraries in Fars state cities by using Data Envelopment Analysis and Goal Programming integrated approach in 1394. Methodology: this research is an applied research based on purpose, and descriptive-analytic based on data collection method. Required data is gathered from Fars province public library institution in 1394. Linear programming was developed for each cities and results were extracted by using Lingo software. Results: Minimax model showed best results among models. Arsanjan and Khorambid were efficient and other cities were inefficient (include Shiraz as a province center). When we used Anderson-Peterson approach Khorambid is more efficient than Arsanjan. Finally, Khorambid, Arsanjan and Firozabad had a highest ranks and Farashband, Sepidan and Rostam Had a lowest ranks respectively based on prioritization. Conclusion: the main conclusion of this research would be that Shiraz as a center of Fars province placed in rank 4. However, Shiraz has a large number of facilities according to other cities, the output has not been proportional with the distributed facilities. On the other hand, based on weighting method, the main input is total number of books and major output is total number of visitors.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Public Libraries
  • Data Envelopment Analysis
  • Goal Programming
  • Fars State
  • Fuzzy Weighing
اکبرنژاد، رضا؛ نوکاریزی، محسن؛ دیانی، محمدحسین. (1397). ارزیابی تعالی عملکرد کتابخانه‏های عمومی ایران بر اساس مدل مالکوم بالدریج. تحقیقات اطلاع‏رسانی و کتابخانه‏های عمومی، 24(3)، 364-386.
امامی میبدی، علی. (1384). اصول و اندازه‌گیری کارایی و بهره‌وری (علمی- کاربردی). تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهش‏های بازرگانی، چاپ دوم.
بابایی‏چمازکتی، مریم و مختاری، مریم. (1395). ارزیابی عملکرد کتابخانه‏های عمومی استان گلستان با کارت امتیازی متوازن. تحقیقات اطلاع‏رسانی و کتابخانه‏های عمومی، 22(3)، 335-353.
پارسازاده، احمد و شقاقی، مهدی. (1388). کتابخانه‏های عمومی و ساخت واقعیت اجتماعی، تحقیقات اطلاع‌رسانی و کتابخانه‏های عمومی، 15 (4)، 29-60.
زنجیرچی، سیدمحمود؛ طحاری مهرجردی، محمدحسین و زارعی محمودآبادی، محمد. (1390). عارضه‏یابی سیستم کتابخانه‏های عمومی با استفاده از تحلیل حساسیت در مدل‏های تحلیل پوششی داده‏ها. تحقیقات اطلاع‌رسانی و کتابخانه‏های عمومی، 17(4)، 603-621.
شاه‏طهماسبی، اسماعیل؛ اسمعیلی گیوی، محمدرضا و شمس‏الهی، سارا. (1392). بررسی و مقایسه روند کارایی نسبی کتابخانه‏های نهادی کشور در مقیاس استانی: رویکرد سیستمی به پردازش ورودی‏ها. تحقیقات اطلاع‌رسانی و کتابخانه‏های عمومی، 19(4)، 493-510.
عالم‏تبریز، اکبر؛ فرجی، راضیه و سعیدی، حسام. (1389). ارزیابی کارایی دانشکده‏های دانشگاه شهید بهشتی با رویکرد تلفیقی تحلیل پوششی داده‌ها و مدل برنامه‏ریزی آرمانی. مطالعات مدیریت صنعتی، 19 (8)، 1-22.
علیزاده‏زوارم، علی و آقازاده، حسین. (1392). ارزیابی عملکرد کتابخانه‏ها بر اساس کارایی با استفاده از رویکرد تحلیل پوششی داده‏ها (DEA) موردمطالعه: کتابخانه‏های عمومی شهر مشهد، کتابداری و اطلاع‏رسانی، 16(3)، 271-296.
قربان‏پور، مریم. (1393). ارزیابی کارایی نسبی کتابخانه‏های عمومی استان مازندران با استفاده از تحلیل پوششی داده‏ها، سومین همایش علوم مدیریت نوین، شهریورماه، تهران.
کتابی، سعیده؛ میراحمدی، محمدرضا و کریم‏پور آذر، آسیه. (1390). ارزیابی عملکرد کتابخانه‏های عمومی استان‏ها توسط تکنیک تحلیل پوششی داده‏ها. تحقیقات اطلاع‌رسانی و کتابخانه‏های عمومی، 17(1)، 9-28.
مروتی شریف‌آبادی، علی؛ طحاری مهرجردی، محمدحسین و بابایی میبدی، حمید. (1390). ارائه یک مدل برنامه‌ریزی آرمانی برای ارزیابی عملکرد کتابخانه‏های عمومی استان‏های کشور. علوم و فناوری اطلاعات ایران: ویژه‌نامه مدیریت کتابخانه‏ها و مراکز اطلاع‌رسانی، پاییز، 41-58.
مهرگان، محمدرضا. (1383). مدل‏های کمی در ارزیابی عملکرد سازمان‏ها (تحلیل پوششی داده‏ها). تهران: انتشارات دانشکده مدیریت دانشگاه تهران، چاپ اول.
Chen, V. Y., Lien, H. P., Liu, C. H., Liou, J. J., Tzeng, G. H., & Yang, L. S. (2011). Fuzzy MCDM approach for selecting the best environment-watershed plan. Applied soft computing11(1), 265-275.
De Witte, K., & Geys, B. (2011). Evaluating efficient public good provision: Theory and evidence from a generalised conditional efficiency model for public libraries. Journal of urban economics69(3), 319-327.
Emrouznejad, A., Parker, B. R., & Tavares, G. (2008). Evaluation of research in efficiency and productivity: A survey and analysis of the first 30 years of scholarly literature in DEA. Socio-economic planning sciences42(3), 151-157.
Hammond, C. (2002). Efficiency in the provision of public services: A data envelopment analysis of UK public library systems. Applied Economics, 34(5), 649–657.
Li, P., & Yang, Z. (2014). Performance evaluation of the public libraries in USA using data envelopment analysis. International Journal of Applied Science and Technology4(2), 10-18.
Miidla, P., & Kikas, K. (2009). The efficiency of Estonian central public libraries, Performance Measurement and Metrics, 10(1), 49–58.
Sharma, K. R., Leung, P., & Zane, L. (1999). Performance measurement of Hawaii state public libraries: An application of data envelopment analysis (DEA). Agricultural and Resource Economics Review, 28(2), 190–198.
Shim, W. (2003). Applying DEA technique to library evaluation in academic research libraries. Library Trends, 51 (3), 312-332.
Stroobants, J., & Bouckaert, G. (2014). Benchmarking local public libraries using non-parametric frontier methods: A case study of Flanders. Library & information science research36(3-4), 211-224.
Vitaliano, D. F. (1998). Assessing public library efficiency using data envelopment analysis, Annals of Public and Cooperative Economics, 69(1), 107–122.
Worthington, A., & Dollery, B. (2000). Measuring efficiency in local governments' planning and regulatory function. Public Productivity & Management Review, 23(4), 469–485.