نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران

2 کارشناسی ارشد علم اطلاعات و دانش شناسی، نهاد عمومی کتابخانه های عمومی کشور، تبریز، ایران

چکیده

هدف این پژوهش بررسی کیفیت خدمات کتابخانه‌های عمومی وابسته به نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در شهر تبریز بود. این پژوهش کاربردی با رویکرد کمّی و به روش پیمایشی انجام شد. جامعه آماری اعضای کتابخانههای زیرمجموعه نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در تبریز به تعداد 37931 نفر و نمونه مورد مطالعه  380  نفر بود که به روش نمونه ­گیری طبقه ­ای تصادفی نسبی انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده‌ها پرسشنامه استاندارد لایب­کوال و پایایی آن در مطالعه حاضر بر اساس آلفای ­کرونباخ معادل 93/0 بود. به طور کلی در سه بعد لایب­کوال، میانگین سطح حداقل انتظارات پاسخگویان 39/4 ، میانگین سطح خدمات دریافتی پاسخگویان 70/5 و  میانگین سطح حداکثر انتظارات پاسخگویان 68/6 بود. تفاوت بین انتظارات کاربران با سطح خدمات دریافتی در هر یک از ابعاد لایبکوال، بالاتر از حداکثر انتظارات نبود. نتایج آزمون تی-زوجی وجود تفاوت معنادار بین حداکثر انتظارات و سطح خدمات دریافتی کاربران و همچنین وجود تفاوت معنادار بین حداقل انتظارات و سطح خدمات دریافتی کاربران را در همه ابعاد لایب‌کوال تایید کرد. این مطالعه کیفیت خدمات تمام کتابخانه های نهاد کتابخانه‌های عمومی کشوردر شهر تبریز را ارزیابی کرده است. می­توان نتیجه گرفت که اگرچه کتابخانه‌ها در همه موارد تا حدی توانسته‌اند حداقل انتظارات کاربران را برآورده کنند، اما حداکثر انتظارات کاربران هنوز برآورده نشده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Users Perceptions of Public Library Service Quality Using Gap Analysis Model(LIBQUAL)

نویسندگان [English]

  • Leila Khalili 1
  • Vahideh Dalili 2
  • Aziz Hedayati Khoshemehr 1

1 Assistant Professor, Department of Information Science, Shahid Madani University of Azerbaijan, Tabriz, Iran

2 Master of Information Science and Knowledge, Public Institution of Public Libraries, Tabriz, Iran

چکیده [English]

The aim of this research is to study the quality of services in the public libraries of Tabriz. This applied research was conducted with a quantitative approach and a survey method. The statistical population of the study was 37931 members of the Public Libraries of Tabriz and the sample size was 380 cases that were selected by stratified random sampling. The data collection tool was the standard LIBQUAL questionnaire and its reliability in the present study based on Cronbach's alpha was 0.93. In order to answer the questions and hypotheses, descriptive and inferential statistics were used using SPSS 24 statistical software. In general, in the three dimensions of LIBQUAL, the average level of minimum expectations of respondents was 4.39, the average level of received services was 5.70 and the average level of maximum expectations was 6.68. The difference between users' expectations and the level of received services in each dimension of the LIBQUAL was not higher than of the maximum expectations. The results of paired t-test confirmed the existence of a significant difference between the maximum expectations and the level of received services by users and also the existence of a significant difference between the minimum expectations and the level of received services by users in all dimensions of the LIBQUAL. It can be concluded that although the libraries have been able to meet the minimum expectations of the users in all cases partly, but the maximum expectations of the users have not been met yet.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Public Libraries
  • Quality of Services
  • LIBQUAL Model
آزاده، فریدون. (1399). کتابخانه عمومی تربیت. دایره‌المعارف کتابداری و اطلاع‌رسانی. قابل دسترس بصورت آنلاین در: http://portal.nlai.ir/daka/Wiki
اسفندیاری مقدم، علیرضا. (1388). ارزیابی کیفیت خدمات کتابخانه‌های دانشگاه آزاد واحد علوم تحقیقات از طریق مدل تحلیل شکاف. پایان‌نامه‌ی دکترای علوم کتابداری و اطلاع‌رسانی، دانشگاه آزاد واحد علوم تحقیقات، تهران،‌ ایران.
اشرفی‌ریزی، حسن و کاظم‌پور، زهرا. (1386). مدل لایب­کوال و کاربرد آن در کتابخانه‌های دانشگاهی. فصلنامه‌ی‌ مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات، 18(2)، 197-214.
اشرفی‌ریزی، حسن و کاظم‌پور، زهرا. (1393). تحلیل شکاف کیفیت خدمات کتابخانه‌های مرکزی دانشگاه‌های دولتی شهر اصفهان. فصلنامه‌ی مدیریت اطلاعات و دانش‌شناسی، 1(1)، 71-83.
اصغری جعفرآبادی، محمد؛ سلطانی، اکبر و محمدی، مومنه. (1392). سری آمار: آزمون‌های مقایسه میانگین‌ها. مجله دیابت و لیپید ایران، 12(4)، 265-291.
انصاری، اعظم؛ فامیل روحانی، علی اکبر و مرادی، محمود. (1395). ارزیابی کیفیت خدمات کتابخانه‌های عمومی ‌شهر همدان براساس الگوی لایب­کوال. فصلنامه‌ی دانش‌شناسی، 9(34)، 7-18.
باب­الحوائجی، فهیمه و اسفندیاری مقدم، علیرضا. (1388). کیفیت‌سنجی عملکرد کتابخانه‌های دانشگاهی: رویکردی متن‌پژوهانه. فصلنامه‌ی کتابداری و اطلاع رسانی، 12(1)، 49-78.
بذرکار، لیلا و نظری، فریبا. (1396). ارزیابی رضایت‌مندی اعضاء فعال کتابخانه مرکزی اهواز نسبت به کیفیت خدمات براساس الگوی کانو- لایب کوال. مطالعات دانش‌شناسی، 4 (13)، 51-84.
تاجداری، پرویز و افشین­نیا، منوچهر. (1372). مقدمه­ای بر آمار برای علوم (اداری، بازرگانی، حسابداری و اجتماعی)، تهران: آتا.
حسن‌زاده، محمد و نجفقلی‌نژاد، اعظم. (1387). سنجش و ارزیابی کتابخانه‌ها و مراکز اطلاع‌رسانی، نظریه‌ها، روش‌ها و ابزارها. تهران: نشر کتابدار.
درم‌نثاری، مهدی. (1390). ارزیابی کیفیت خدمات کتابخانه‌های عمومی شهر تبریز از دید کاربران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع‌رسانی، دانشگاه آزاد اسلامی ‌واحد همدان، ‌ایران.
رنجگرکرجان، فاطمه و ضیایی، ثریا. (1395). ارزیابی کیفیت خدمات کتابخانه‌ی مرکزی تبریز از نظر کاربران بر اساس مدل لایب­کوال. فصلنامه‌ی مدیریت اطلاعات و دانش‌شناسی، 3(3)، 75-84.
سامانه ارزیابی کیفیت خدمات کتابخانهها (رف). (1398). بازیابی در 16آذر، 1398، از پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران. https://raf.irandoc.ac.ir/home/about
سهرابی، مطهره. (1397). ارزیابی کیفیت خدمات کتابخانه‌های عمومی شهر زاهدان بر اساس الگوی لایب­کوال. پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته مدیریت اطلاعات گرایش مطالعات کتابخانه‌های عمومی، دانشگاه پیام نور. مشهد، ایران.
صفیان بلداجی، رسول. (1389). ارزیابی کیفیت خدمات کتابخانه‌های عمومی استان چهار محال و بختیاری با استفاده از ابزار لایب­کوال. پایان‌نامه کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع‌رسانی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شهید بهشتی. تهران، ‌ایران.
محمدبیگی، فاطمه. (1387). ارزیابی کیفیت خدمات کتابخانه‌های عمومی ‌وابسته به نهاد کتابخانه‌های عمومی ‌کشور شهر قزوین با استفاده از ابزار Libqual. پایان‌نامه کارشناسی ارشد علوم کتابداری و اطلاع‌رسانی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس. تهران،‌ ایران.
محمدیاری، بهزاد. (1390). ارزیابی کیفیت کتابخانه‌های مرکزی دانشگاه‌های شهر ‌ایلام با استفاده از مدل لیب­کوآل. پایان‌نامه کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع رسانی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شهید چمران. اهواز، ‌ایران.
محمدی، اقبال. (1393). کیفیت خدمات کتابخانه‌های عمومی استان کردستان با استفاده از ابزار لایب­کوال. پایان‌نامه کارشناسی ارشد علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی. تهران، ‌ایران.
محمدی، حسین. (1390). ارزشیابی کیفیت خدمات کتابخانه عمومی پارک شهر تهران با استفاده از ابزار لیب­کوآل. پایان‌نامه کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع‌رسانی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه علامه طباطبایی. تهران، ‌ایران.
مطلبی، داریوش و خانعلی­لو، رابعه. (1398). ارزیابی کیفیت خدمات کتابخانه­های عمومی از دیدگاه کاربران: مطالعه موردی کتابخانه­های عمومی استان آذربایجان غربی. تحقیقات اطلاع‌رسانی و کتابخانه­های عمومی، 25(4)، 579-596.
جعفری، منوچهر. (مصاحبه 24 تیر 1392). کتابخانه مرکزی تبریز آرشیوی از نسخه‌های خطی و چاپ سنگی. خبرگزاری کتاب ایران. قابل دسترس بصورت آنلاین در: http://www.ibna.ir/fa/tolidi/174172/
مزینانی، علی. (1384). کتابخانه و کتابداری. تهران: انتشارات سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها(سمت).
واینگاند، دارلین. (1384). خدمت عالی به مشتری: راهنمایی مختصر برای کتابداران (مترجم مرضیه هدایت). تهران: انتشارات سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها(سمت).
Byrne, B. M. (2010). Structural Equation Modeling with AMOS: Basic Concepts, Applications, and Programming. New York: Routledge.
Greenwood, J., Watson, A. & Dennis, M. (2011). Ten years of Libqual: A Study of Qualitative & Quantitative Survey Results at the University of Mississippi 2001-2010. Journal of Academic Librarianship, 30(4), 312-318.
Hair, J., Black, W. C., Babin, B. J. & Anderson, R. E. (2010) Multivariate Data Analysis(7th ed.). Upper Saddle River, New Jersey: Pearson Educational International.
Krejcie, R. V. & Morgan, D. W. (1970). Determining Sample Size for Research Activities. Educational and Psychological Measurement, 30(3), 607-610.
LibQUAL+ tells me if Library Users are Satisfied? Library & Information Science Research, 27, 424-439.
McCaffrey, C. (2013). Libqual in Ireland: Performance Assessment & Service Improvement in Irish University Librarie.The Journal of Academic Librarianship, 39(4), 347-350.
McCaffrey, C. (2019). Transforming the University Library one Step at a Time: A Ten Year LibQUAL+ review. new review of academic librarianship. 25 (1) 59-75. DOI: 10.1080/13614533.2018.1511438.
Roszkowski, M. J., Baky, J. S.  & Jones, D. B. (2005). So which score on.
 
Ansari, Azam, Famil Rouhani, Ali Akbar and Moradi, Mahmoud. (2015). Evaluation of the quality of services of public libraries in Hamedan city based on the Laib-Qual model. Science Quarterly, 9(34), 7-18. [In Persian].
Asghari Jafarabadi, Mohammad, Soltani, Akbar and Mohammadi, Momeneh. (2012). Statistics series: mean comparison tests. Iranian Journal of Diabetes and Lipid, 12(4), 265-291. [In Persian].
Ashrafirizi, Hassan and Kazempour, Zahra. (2007). Lib-Qual model and its application in university libraries. National Library and Information Organization Studies Quarterly, 18(2), 197-214. [In Persian].
Ashrafirizi, Hassan and Kazempour, Zahra. (2014). Gap analysis of the service quality of the central libraries of Isfahan state universities. Quarterly Journal of Information Management and Science, 1(1), 71-83. [In Persian].
Azadeh, Fereidoun. (2019). Education Public Library. Encyclopedia of librarianship and information. Available online at: http://portal.nlai.ir/daka/Wiki. [In Persian].
Bab Al-Hawaeji, Fahimeh and Esfandiari Moghadam, Alireza. (2009). Quality assessment of university library performance: a textual approach. Library and Information Quarterly, 12(1), 49-78. [In Persian].
Bazrkar, Leila and Nazari, Fariba. (2016). Evaluating the satisfaction of the active members of Ahvaz Central Library with regard to the quality of services based on the Cano-Lib-Qual model. Scientific Studies, 4 (13), 51-84. [In Persian].
Deramnesari, Mehdi. (2018). Evaluation of the service quality of Tabriz public libraries from the users' point of view. Master's thesis in librarianship and information, Islamic Azad University, Hamadan Branch, Iran. [In Persian].
Esfandiari Moghadam, Alireza. (2009). Assessing the service quality of libraries of Azad University Research Sciences Unit through the gap analysis model. Doctoral thesis of Library and Information Sciences, Azad University, Research Sciences Unit, Tehran, Iran. [In Persian].
Hassanzadeh, Mohammad and Najafgholinejad, Azam. (2007). Measuring and evaluating libraries and information centers, theories, methods and tools. Tehran: Ketabdar Publishing House. [In Persian].
Jafari, Manouchehr. (interview on July 24, 2012). Tabriz Central Library archive of manuscripts and lithographs. Iran Book Agency. Available online at: http://www.ibna.ir/fa/tolidi/174172/. [In Persian].
Library Service Quality Evaluation System. (RAF) (2018). Retrieved on 16 Azar, 2018, from Iran Research Institute of Science and Information Technology. https://raf.irandoc.ac.ir/home/about. [In Persian].
Mazinani, Ali. (2005). Library and librarianship. Tehran: Publications of Organization for Studying and Compiling Humanities Books of Universities (Samt). [In Persian].
Mohammadbeigi, Fatemeh. (2008). Evaluation of the quality of public library services affiliated to the institution of public libraries in the city of Qazvin using Libqual tool. Master's Thesis of Library and Information Sciences, Faculty of Humanities, Tarbiat Modares University. Tehran Iran. [In Persian].
Mohammadi, Eqbal. (2013). The quality of services of public libraries in Kurdistan province using the LibQual tool. Master's Thesis of Information Science and Epistemology, Faculty of Psychology and Educational Sciences, Allameh Tabatabai University. Tehran Iran. [In Persian].
Mohammadi, Hossein. (2011). Evaluating the quality of services of the Public Library of Tehran City Park using the Lib-Qual tool. Master's thesis in librarianship and information, Faculty of Educational Sciences and Psychology, Allameh Tabatabai University. Tehran Iran. [In Persian].
Mohammadyari, Behzad. (2011). Evaluation of the quality of the central libraries of the universities of Ilam using the Lib-Qual model. Master's thesis in librarianship and information, Faculty of Educational Sciences and Psychology, Shahid Chamran University. Ahvaz, Iran. [In Persian].
Motalebi, Dariush and Khan Alilou, Rabe’eh. (2018). Assessing the quality of public library services from the users' point of view: a case study of public libraries in West Azarbaijan province. Information research and public libraries, 25(4), 579-596. [In Persian].
Ranjgarkorjan, Fatemeh and Ziaei, Soraya. (2015). Evaluation of the service quality of Tabriz central library from the point of view of users based on the lib-qual model. Quarterly Journal of Information Management and Science, 3(3), 75-84. [In Persian].
Safian Beldaji, Rasoul. (2009). Evaluating the quality of services of public libraries in Chahar Mahal and Bakhtiari province using LibQual tool. Master's thesis in librarianship and information, Faculty of Educational Sciences and Psychology, Shahid Beheshti University. Tehran Iran. [In Persian].
Sohrabi, Motahereh. (2017). Evaluation of the service quality of public libraries in Zahedan based on the Lieb-Qual model. Master's thesis in the field of information management, public library studies, Payam Noor University. Mashhad, Iran. [In Persian].
Tajdari, Parviz and Afshinnia, Manouchehr. (1993). An introduction to statistics for the sciences (administrative, commercial, accounting and social), Tehran: ATA. [In Persian].
Weingand, Darlene. (2004). Excellent customer service: a brief guide for librarians (translated by Marzieh Hedayat). Tehran: Publications of Organization for Studying and Compiling Humanities Books of Universities (Samt). [In Persian].