نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه علم اطلاعات و دانش شناسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 دانشیار، گروه علم اطلاعات و دانش شناسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

3 دانشیار، گروه مدیریت دولتی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

هدف پژوهش، بررسی خدمات و برنامه‌های موردانتظار کاربران از کتابخانه‌های عمومی از دیدگاه خود آن‌ها و بررسی نقاط زمینه‌ساز و عوامل مؤثر بر خواسته‌های کاربران بود. برای نیل به هدف این مقاله، رویکرد کیفی مدنظر بود و با توجه به تنوع فرهنگی در استان‌‌های مختلف و نبود مدل معتبر قبلی از روش گراندد تئوری با استفاده از ابزار مصاحبه نیمه ساختاریافته استفاده گردید. جامعه موردنظر در این بخش به دو دسته تقسیم شدند: تمامی‌کاربران بالفعل و بالقوه کتابخانه‌‌های هدف، کارکنان و کارشناسان: اعم از کارکنان کتابخانه‌‌های مراکز استان‌‌های انتخابی. برای صحت نمونه‌گیری از استان‌های مختلف نمونه‌ای از کتابخانه‌های شهری و روستایی انتخاب شدند و برای تحلیل داده‌ها از کدگذاری آزاد استفاده شد. چالش‌ها و خدمات کتابخانه‌های عمومی براساس نظر کاربران و متخصصان در دو رسته کتابخانه‌های روستایی و شهری گردآوری شد. خدمات موردانتظار در چهار دسته اصلی تقسیم‌بندی شدند: خدمات مرجع و اطلاع‌رسانی (شامل: اطلاع‌رسانی گزینشی، اطلاع‌رسانی مجازی ,...)؛ خدمات تفریحی و سرگرمی ‌(شامل: کافه کتاب، تو ....)؛ آموزش‌و‌پرورش (شامل: انواع کلاس و کارگاه‌‌های مهارتی و آموزشی ,... )؛ انگیزه بخشی و جلب رضایت کاربران (شامل: انواع مسابقات علمی‌، هنری و فرهنگی، خدمات تخصصی کودکان و نوجوانان، باشگاه‌‌های کتابخوانی، دسترسی به‌ اینترنت و کامپیوتر‌های آزاد برای عموم، تغییر محیط کتابخانه، امکانات آزمایشگاهی،  تشکیل گروه‌‌های کتاب‌خوانی و ....، خدمات مناسبتی، افزایش خلاقیت). درنهایت، مدل پارادایمی از خدمات کتابخانه‌های عمومی ارائه شد و براساس آن اولویت خدمات و برنامه‌های کتابخانه‌های عمومی از منظر کاربران بالفعل تعیین گردید و همچنین دلایل عدم استفاده از کتابخانه‌ها براساس نظر کاربران بالقوه و بالفعل نیز با عنوان چالش‌های کتابخانه‌های عمومی تحلیل شد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Paradigm Model of User-Centric Public Library Services: A Case Study of Public Libraries of the Country's Public Libraries

نویسندگان [English]

  • Mahshid Eltemasi 1
  • Fatima Fahimnia 2
  • Mohammad Abooyeeardakan 3

1 Assistant Professor, Department of Information Science, University of Tehran, Tehran, Iran

2 Associate Professor, Department of Information Science, University of Tehran, Tehran, Iran

3 Associate Professor, Governmental Management Dept.Tehran University, Tehran, Iran

چکیده [English]

Examining the services and programs expected by users of public libraries from their own perspective and examining the underlying points and factors affecting the demands of users. The main purpose of this article is to address services and programs provided by public libraries in developing countries based on the views of public libraries users, and not on the basis of recommendations from international forums and institutions. A qualitative approach is implemented and the grounded theory method is used in the case study of Iran as a developing country. Data collection involved the use of semi-structured interviews, the interviews varied between 20-and-60-minute duration. To support the semi structured interviewing process the researcher developed an interview guide with a formal question set. 1. Motivation and user satisfaction services such as all kinds of scientific, artistic and cultural competitions, specialized services for children and teenagers, free internet access and computers, changing library environment, laboratory facilities, and book reading groups, poetry groups, etc., convenience services, creativity enhancements services, up to date resources, cafes and restaurants, rest areas. 2. Education & teaching services such as all kinds of classes and workshops, information literacy training, literacy services, library tours, consulting services, mobile libraries. 3. Recreational and entertainment services: book cafes, workgroups and group programs, and a variety of fun resources (including movies, etc.), book reviews. 4. Reference and information services such as providing selective information, virtual information, in-person information, interlibrary loan and document delivery services, in-person and virtual update services. Therefore, public libraries of Iran can prioritize these services in order to improve the level of satisfaction and attract more and more users' in their planning and policy making.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Public library
  • Service & Program
  • Library Users
  • Culture development
  • Grounded Theory
آقایی جشوقانی، نفیسه. (1391). تحلیل پراکندگی جغرافیایی و جمعیتی کتابخانه‌‌های عمومی‌شهر قم با استفاده از GIS. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه قم، دانشکده ادبیات و علوم انسانی.
پارسازاده، احمد و شقاقی، مهدی. (1388). کتابخانه‌‌های عمومی‌و ساخت واقعیت اجتماع. تحقیقات اطلاع رسانی و کتابخانه‌‌های عمومی، ‌15(4): 29-60.
جیل، فیلیپ. (1386). خدمات کتابخانه‌های عمومی: رهنمود‌های ایفلا و یونسکو برای توسعه. ]ترجمه علی شکویی[. تهران: چاپار.
حیاتی، زهیر؛ مظفری، عظیمه؛ مظفری، افسانه و منوچهری، روح ا... .(1393). بخش‌بندی مراجعه‌کنندگان کتابخانه‌های عمومی بر مبنای نیازهایشان با استفاده از شبکه عصبی مصنوعی، تحلیل سلسله مراتبی و مدل کانو. تحقیقات اطلاع رسانی و کتابخانه‌های عمومی، 20(3)، 533-513.
زوارقی، رسول. (1388). کتابخانه های عمومی‌و نقش آن‌ها در مهندسی فرهنگی جامعه. مهندسی فرهنگی، 3(29): 41-58.
ملایی، ابراهیم. (1391). شناسایی راه های بهبود خدمات جنبی در کتابخانه‌های عمومی استان اصفهان از دیدگاه کاربران بر مبنای رهنمودهای ایفال و یونسکو. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه اصفهان، دانشکده علوم تربیتی.
میری، انیس؛ سلامی، مریم و مرجانی، عباس. (1395). شخصی سازی ارائه خدمات در کتابخانه های عمومی از دیدگاه کتابداران کتابخانه های عمومی شهر مشهد. پژوهش نامه کتابداری و اطلاع رسانی، 6(2)، 243-227.
نورپور، رسول. (1390). بررسی وضعیت کتابخانه های عمومی وابسته به نهاد کتابخانه های عمومی شهر تهران از نظر مدیران آنها. مجله الکترونیکی نشر کتابدار، 10(2).
نوروزی، یعقوب و درم نثاری، مهدی.(1393). بررسی کیفیت خدمات کتابخانه‌‌های عمومی‌از طریق مدل تحلیل شکاف مبتنی بر دیدگاه کاربران. تحقیقات اطلاع رسانی و کتابخانه‌‌های عمومی،20(4): 685-707.
Gill, P. (2001). The public library service: IFLA/UNESCO guidelines for development (Vol. 97). NBD Biblion Publishers.
Aghaei Jeshughani, Nafiseh. (2011). Analysis of geographic and demographic distribution of public libraries in Qom using GIS. (Master's thesis) Qom University, Faculty of Literature and Humanities. [In Persian].
Hayati, Zahir; Mozafari, Azimeh; Mozafari, Afsaneh and Manouchehri, Roohollah. (2014). Segmentation of public library patrons based on their needs using artificial neural network, hierarchical analysis and Kano model. Information Research and Public Libraries, 20(3), 513-533. [In Persian].
Jill, Philip. (2006). Public library services: IFLA and UNESCO guidelines for development. [Translated by Ali Shakoui]. Tehran: Chapar. [In Persian].
Molaei, Ebrahim. (2013). Identifying ways to improve ancillary services in public libraries of Isfahan province from the users' point of view based on IFAL and UNESCO guidelines. (Master's thesis). Isfahan University, Faculty of Educational Sciences. [In Persian].
Miri, Annis; Salami, Maryam and Abbas Marjani. (2015). Personalization of service delivery in public libraries from the point of view of public library librarians in Mashhad. Journal of Library and Information Science, 6(2), 243-227. [In Persian].
Nourpour, Rasool. (2017). Examining the status of public libraries affiliated to the institution of public libraries in Tehran from the point of view of their managers. E-journal of Nash Ketabdar, 10(2). [In Persian].
Nowrouzi, Yaqoub and Derm Nishari, Mehdi. (2014). Examining the quality of public library services through the gap analysis model based on the users' point of view. Information Research and Public Libraries, 20(4): 685-707. [In Persian].
Parsazadeh, Ahmad and Shaghaghi, Mehdi. (2008). Public libraries and the construction of community reality. Information Research and Public Libraries, 15 (4): 29-60. [In Persian].
Zavaraghi, Rasool. (2009). Public libraries and their role in cultural engineering of society. Cultural Engineering, 3(29): 41-58. [In Persian]