نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت آموزشی، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران

2 دانشیار، گروه مدیریت آموزشی، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران

چکیده

خلاقیت سازمانی همواره تحت تأثیر متغیرها و عوامل گوناگونی قرار داشته است. یکی از مؤلفه‌های اثرگذار بر خلاقیت سازمانی، فرآیندهای مختلف مدیریت دانش و پدیده رفتار شهروندی سازمانی است. لذا هدف پژوهش حاضر، بررسی رابطه بین تسهیم دانش و رفتار شهروندی سازمانی با خلاقیت سازمانی در مؤسسات آموزش عالی بود. نوع پژوهش، توصیفی-همبستگی و جامعه‌آماری پژوهش شامل کارکنان ستادی دانشگاه قم به تعداد 344  نفر بودند که از میان آن‌ها با استفاده از فرمول کوکران و به روش نمونه‌گیری تصادفی ساده، 260 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. جهت گردآوری داده‌ها، از سه پرسشنامه استاندارد تسهیم دانش، پرسشنامه استاندارد رفتار شهروندی سازمانی و پرسشنامه محقق ساخته خلاقیت سازمانی استفاده شد. جهت سنجش روایی پرسشنامه‌ها از روایی محتوایی و سازه استفاده گردید. پایایی پرسشنامه‌ها از طریق ضریب آلفای کرونباخ برای تسهیم دانش 91/0، رفتار شهروندی 82/0، و خلاقیت سازمانی 85/0 به دست آمد. تحلیل داده‌ها در دو سطح توصیفی(فراوانی، درصد، میانگین و انحراف معیار) و در سطح استنباطی(تی تک نمونه‌ای، ضریب رگرسیون و مدل معادلات ساختاری) با استفاده از نرم‌افزار SPSS نسخه 22 و Amos گرافیک انجام گردید. یافته‌ها نشان داد میانگین همه مؤلفه‌های رفتار شهروندی سازمانی در ابعاد مختلف، بالاتر از حد متوسط و میانگین رفتار تسهیم دانش و خلاقیت سازمانی کارکنان، پایین‌تر از حد متوسط بود. ضریب رگرسیون نشان داد هم تسهیم دانش و هم رفتار شهروندی سازمانی قابلیت پیش‌بینی خلاقیت سازمانی کارکنان را دارند. ضرایب تحلیل مسیر نشان می‌دهد که اثرات رفتار تسهیم دانش و رفتار شهروندی سازمانی روی خلاقیت سازمانی کارکنان، مثبت و معنادار است. بر این اساس می‌توان گفت لازمه بهبود خلاقیت سازمانی، گستردگی و تنوع اطلاعات موجود در افراد، تسهیم دانش و رفتار شهروندی سازمانی بین کارکنان است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Relationship between Knowledge Sharing and Organizational Citizenship Behavior with Organizational Creativity in Higher Education Institutions (Study Case: Staffs in University of Qom)

نویسندگان [English]

  • Abdollah Jahanipour 1
  • Hamid Rahimi 2

1 M.A Student in Educational Administration, Kashan University, Kashan, Iran

2 Associate Professor, Educational Administration Dept, Kashan University, Kashan, Iran

چکیده [English]

Organizational creativity has always been influenced by various variables and factors. One of the affecting components on organizational creativity is the various processes of knowledge management and the phenomenon of organizational citizenship behavior. Thus the purpose of this research was study of relationship between knowledge sharing and organizational citizenship behavior with organizational creativity in Higher Education Institutions. Research type was descriptive correlative and statistical population consisted all of staff employees in University of Qom (N=344) that by using Cochran Formula and stratified randomized sampling, 260 ones were chosen as sample. To collect data, three standard questionnaires of knowledge sharing, standard questionnaire of organizational citizenship behavior and researcher-made questionnaire of organizational creativity were used. Content validity was used to measure questionnaires validity. Questionnaires reliability obtained through Cronbach alpha coefficient was equal to 0.91 for knowledge sharing, 0.82 for citizenship behavior and 0.85 for organizational creativity. Data analysis was performed at two descriptive levels (frequency, percentage, mean and standard deviation) and at the inferential level (sample t-test, regression coefficient and structural equation model) using SPSS software version 22 and Amos graphic. Finding showed mean of organizational citizenship behavior in different components was higher than average, and mean of knowledge sharing and organizational creativity was lower than average. Regression coefficient showed that both knowledge sharing and organizational citizenship behavior can predict employees' organizational creativity.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Knowledge Sharing
  • Organizational Citizenship Behavior
  • Organizational Creativity
  • Employees'
ابتکاری، محمدحسین .(1396). میزان به‌کارگیری مدیریت دانش در سازمان‌های دولتی موردمطالعه آموزش‌وپرورش شهرستان رستم استان فارس. دوماهنامه مطالعات کاربردی در علوم مدیریت و توسعه، 2(1)، 45-55.
اصغری، محسن و رحیمی، حمید. (1396). بررسی ارتباط بین فرآیند تبدیل دانش با نوآوری و خلاقیت در بین کارکنان اداره آموزش‌و‌پرورش شهرستان آمل. مطالعات دانش‌شناسی، 3(11)، 1-19.
آقابابایی، راضیه؛ هویدا، رضا؛ سیادت، علی و رحیمی، حمید. (1390). تحلیل استراتژی‌های خود رهبری و ارتباط آن با خلاقیت اعضای هیئت علمی دانشگاه علم و صنعت. مجله مدیریت تحول، 3( 5) ، 24-43.
اکرامی، محمود و نعیمی مجد، آرزو. (1392). توسعه مدیریت دانش بر پایه فرهنگ سازمانی،  نوآوری‌های مدیریت آموزشی، 8(3): 19-34.
هرامی، شهاب؛ مشتاقی، مهتاب و رک رک، مریم. (1397). بررسی تأثیر رفتارهای تسهیم دانش کارکنان بر نوآوری در خدمات و فرآیندها در فدراسیون‌های منتخب ورزشی، مجله مطالعات دانش‌شناسی، 4(16)، 1-19.
جعفرزاده کرمانی، زهرا. (1394). بررسی تأثیر عوامل فردی بر رفتار اشتراک دانش اعضای هیئت علمی رشته علم اطلاعات و دانش‌شناسی. پژوهشنامه کتابداری و اطلاع‌رسانی، 5(2)، 40-61.
حسینی، سیدمجتبی و دانایی‌فرد، حسن. (1391). تأثیر رفتار شهروندی سازمانی بر تسهیم دانش: مطالعه نقش میانجی فرهنگ سازمانی. فصلنامه علوم مدیریت ایران، 7(28)، 109-130.
دانایی‌فرد، حسن؛ خائف الهی، احمد و حسینی، سیدمجتبی. (1390). تأملی بر ارتقاء تسهیم دانش در پرتو رفتار شهروندی سازمانی، پژوهش‌های مدیریت عمومی. 4(14)، 63-84.
دهقان سفیدکوه، مرتضی؛ شعبانی، احمد و رجایی پور، سعید. (1396). بررسی رابطۀ تسهیم دانش با خودکارآمدی در پژوهشگران دانشگاه صنعتی مالک اشتر. پژوهشنامه کتابداری و اطلاع‌رسانی، 7(2)، 273-291.
رنجبریان، رسول. (1392). خلاقیت و نوآوری در سازمان‌ها.  ماهنامه کار و جامعه، 161، 28-38.
زارعی، ابراهیم و مؤمنی، عصمت. (1393). رابطه بین تسهیم دانش و خلاقیت در کتابداران کتابخانه‌های دانشگاه تربیت مدرس، مطالعات دانش‌شناسی، 1(1)، 21-36.
شاهبندرزاده، حمید و کریمی، سمیرا. (1395). بررسی عوامل محرک خلاقیت سازمانی براساس ادراک دانشگاهیان (موردمطالعه: دانشگاه خلیج‌فارس). نشریه مدیریت فرهنگ سازمانی، 14(2)، 368-345.
صادقی مال امیری، منصور. (1393). بررسی و تجزیه‌وتحلیل خلاقیت کارکنان. مجله ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 4(1)، 29-64.
فقیه آرام، بتول؛ موسوی، مهدی و بختیار، عیسی. (1396). پیش‌بینی بین هوش اجتماعی و خلاقیت سازمانی با تأکید بر نقش میانجی رفتار شهروندی سازمانی کارکنان آموزش‌وپرورش.  فصلنامه آموزش در علوم انتظامی، 24(19)، 81-100.
قلیچ لی، بهروز. (1395). مدیریت دانش: فرایند خلق، تسهیم و کاربرد سرمایه فکری. تهران: انتشارات سمت.
کنجکاو منفرد، امیررضا و اردکانی، سعید. (1393). تحلیلی بر وضعیت ابعاد مدیریت دانش در نهادهای آموزش عالی و بررسی رابطه آن با نوآوری.  فصلنامه رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، 5(17)، 103-120.
محمدی مقدم، یوسف؛ جوادیان، رضا و جعفری، مجید. (1395). سطح سنجش رفتار شهروندی سازمانی پلیس راهور (موردمطالعه: خراسان شمالی). فصلنامه مطالعات مدیریت ترافیک، 40، 15-40.
محمودزاده، ابراهیم و علوی نژاد، عباس. (1397). بررسی رابطه بین مدیریت دانش و نوآوری سازمانی (مطالعه موردی: معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم قوه قضائیه). فصلنامه مطالعات مدیریت راهبردی دفاع ملی، 2(7): 81-104.
محمودی، حسن؛ دیانی، محمدحسین و پریرخ، مهری. (1392). تحلیل وضعیت مدیریت دانش در کتابخانه‌های دانشگاهی (مطالعه موردی: کتابخانه دانشگاه فردوسی و علوم پزشکی مشهد). پژوهش‌نامه کتابداری و اطلاع‌رسانی، 3(2)، 91-112.
مختاری، مریم؛ صادق‌نیا، آسیه و روزبهی، سعادت. (1393). بررسی رابطه‌ بین ادراک از عدالت سازمانی و رفتار شهروندی سازمانی در نیروهای ستادی شرکت بهره‌برداری نفت و گاز گچساران. مدیریت منابع انسانی در صنعت نفت، ۶(۲۲)، ۵۳-۸۲.
مرتضوی، مهدی و منیریان، فرزانه. (1394). بررسی تأثیر مدیریت دانش بر خلاقیت سازمانی (مطالعه موردی:کارکنان شرکت مخابرات استان همدان). مجله مدیریت توسعه و تحول، 20، 27-38.
مصطفی نژاد، جیمن؛ کریمی، سید بها الدین؛ کریمی، حلیمه و حسنی، محمد. (1390). بررسی رابطه خلاقیت و رفتار شهروندی سازمانی با کارآفرینی در بین معلمان دوره ابتدایی، اولین همایش ملی آموزش در ایران 1404، تهران: پژوهشکده سیاست‌گذاری علم، فناوری و صنعت.
معینی کیا، مهدی. (1395). رابطه مدیریت دانش و جو سازمانی نوآورانه با رفتار نوآورانه کارکنان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه اردبیل.
مهری، محمود؛ توکلی، عبدالله؛ زنجیردار، مجید؛ یزدیان فرد، فاطمه و بخشنده آبکنار، هادی. (1395). عوامل مؤثر بر افزایش خلاقیت و نوآوری کارکنان دانشگاه علوم پزشکی قم. مجله دانشگاه علوم پزشکی قم، 10(۱۲)، ۵۴-۶۱.
نارنجی ثانی، فاطمه؛ میرکمالی، محمد؛ مصطفوی، زینب السادات و اعلامی، فرنوش. (1397). بررسی ساختار عاملی تسهیم دانش، اعتماد سازمانی و خلاقیت. مطالعات آموزشی و آموزشگاهی، 6(16)، 10-24.
نصیری، فخرالسادات؛ اسکندری، اصغر و نویدی، پرویز. (1394). تأثیر رهبری موثق بر خلاقیت و نوآوری با نقش میانجی سرمایه اجتماعی کارکنان. مجله مدیریت سرمایه اجتماعی، (2)4، 475-496.
همتی، صغری و نصیری، فخرالسادات. (1394). بررسی رابطه بین رفتار شهروندی سازمانی و خلاقیت سازمانی کارکنان فنی حرفه‌ای استان همدان. کنفرانس بین‌المللی مدیریت و علوم انسانی، امارات-دبی: مؤسسه مدیران ایده‌پرداز پایتخت ویرا.
یعقوبی، نورمحمد. (1394). پیش‌بینی مؤلفه‌های رفتار شهروندی سازمانی کارکنان در پرتو رهبری معنوی مدیران. پژوهش‌های مدیریت عمومی، 8(30)، 75-98.
Akram, M. (2017). The effect of knowledge sharing behavior on the relationship of psychological contract, creativity and innovative behaviors. Journal of Basic and Applied Scientific Research, 7(9), 10-17.
Akturan, A. & Gunduz Cekmecelioglu, H. (2016). The effects of knowledge sharing and organizational citizenship behaviors on creative behaviors in educational institutions. 12th International Strategic Management Conference, 28-30, Antalya, Turkey.
Al-Zu’bi, H. A. (2011). Organizational citizenship behavior and impacts on knowledge sharing. International Business Research, 4(3), 221-227.
Dash, S., & Pradhan, R. K. (2014). Determinants and consequences of organizational citizenship behavior: A theoretical framework for Indian manufacturing organizations. International Journal of Business and Management Invention, 3(1), 17-27.
Ho, L. A. Kuo, T. H. & Lin, B. (2012). How social identification and trust influence organizational online knowledge sharing. Internet Research, 22(1), 4-28.
Hoshyar, V., Hoshyar, A. & Bagherie- Mashhadi, A. (2017). The effect of job attitudes on knowledge sharing behavior by examining the mediating role of organizational citizenship behavior. 13th International Conference on Knowledge, Economy & Management Proceeding.
Huang M-C, Chiu Y-P, Lu T-C. (2013). Knowledge governance mechanisms and repatriate’s knowledge sharing: the mediating roles of motivation and opportunity. Journal of Knowledge Management, 17(5), 677-94.
Ibrahim, S. & Hock Heng, L. (2015). The roles of learning in stimulating knowledge sharing at SMEs. Social and Behavioral Sciences, 172, 230 – 237.
Islam T., Anwar F., Khan S. U. R., Rasli A., Norulkamar U. Ahmad U. & Ishfaq A. (2012). Investigating the mediating role of organizational citizenship behavior between organizational learning culture and knowledge sharing. World Applied Sciences Journal, 19(6), 795-799.
Jacqueline, A-M., Shapiro, C., Kessler, I., & Purcell, J. (2004). Exploring organizationally directed citizenship behavior: reciprocity or ‘It’s my job’? Journal of Management Studies, 41(1), 53-72.
Lee, V. H., Foo, A. T. L., Leong, L. Y., & Ooi, K. B. (2016). Can competitive advantage be achieved through knowledge management? A case study on SMEs. Expert Systems with Applications, 65, 136-151.
Lin, R. (2014). The relationships between transformational leadership, knowledge sharing, trust and organizational citizenship behavior. International Journal of Innovation and Technology Management, 5(1), 508-522.
Obiora, J. N. & Okpu, T. (2015).Creativity and organizational citizenship behavior in the Nigerian Hospitality Industry. European Journal of Hospitality & Tourism Research, 3(1), 1-13.
Organ, D. W., & Konovsky, M. (1989). Cognitive versus affective determinants of organizational citizenship behavior. Journal of Applied Psychology, 74(1), 157.
Peng. J., Chen, Y., Xia, Y., & Ran, Y. (2017).Workplace loneliness, leader-member exchange and creativity: The cross-level moderating role of leader compassion. Personality and Individual Differences, 104, 510-515.
Podsakoff, P. M., Whiting, S. W., Podsakoff, P. M., Blume, B. D. (2009). Individual- and organizational-level consequences of organizational citizenship behaviors: A meta-analysis. Journal of Applied Psychology, 94, 122-141.
Podsakoff, P.M. Mackenzei, S.B. (1995). An examination of substitutes for Leadership within levels of analysis framework. Leadership Quarterly, 6, 289-328.
Poncheri, R. M. (2006). The impact of work context on the prediction of job performance, a Thesis Submitted to the Graduate Faculty of North Carolina State University.
Soh, K. (2017). Fostering student creativity through teacher behaviors. Thinking Skills and Creativity, 23, 58-66.
Agha Babaei, Razieh; Hoveyda, Reza; Siadat, Ali and Rahimi, Hamid. (2011). Analysis of self-leadership strategies and its relationship with the creativity of faculty members of University of Science and Technology. Transformation Management Journal, 3, 5, 24-43. [In Persian].
Akrami, Mahmoud; Naeimi Majd, Arzoo. (2012). Development of knowledge management based on organizational culture. Educational management innovations, 8(3), 19-34. [In Persian].
Asghari, Mohsen; Rahimi, Hamid. (2016). Investigating the relationship between the process of knowledge transformation with innovation and creativity among the employees of the Education Department of Amel city. Science Studies, 3(11), 1-19. [In Persian].
Danaifard, Hassan; Khaef Elahi, Ahmad; Hosseini, Seyyed Mojtaba. (2013). A reflection on the promotion of knowledge sharing in the light of organizational citizenship behavior. Public Management Research, 4, 14, 63-84. [In Persian].
Dehghan Sefidkouh, Morteza; Shabani, Ahmad; Rajaeipour, Saeed. (2016). Investigating the relationship between knowledge sharing and self-efficacy in Malik Ashtar University of Technology researchers. Library and Information Research Journal, 7(2), 291-273. [In Persian].
Ebtekari, Mohammad Hossein. (2016). The rate of application of knowledge management in government organizations studied in Rostam city of Fars province. bimonthly applied studies in management and development sciences, 2(1), 45-55. [In Persian].
Faqih Aram, Betul; Mousavi, Mehdi; Bakhtiar, Isa. (2016). Prediction between social intelligence and organizational creativity with emphasis on the mediating role of organizational citizenship behavior of education and training staff. Quarterly of Education in Law Sciences, 24(19), 81-100. [In Persian].
Harami, Shahab; Mushtaqhi, Mahtab; Rek Rek, Maryam. (2017). Investigating the impact of employee knowledge sharing behaviors on innovation in services and processes in selected sports federations. Journal of Scientific Studies, 4(16), 1-19. [In Persian].
Hemmati, Soghra; Nasiri, Fakhrolsadat. (2014). Investigating the relationship between organizational citizenship behavior and organizational creativity of technical and professional employees of Hamadan province, International Conference on Management and Human Sciences, Emirates-Dubai: Institute of Idea Pardaz Capital Managers. [In Persian].
Hosseini, Seyyed Mojtaba; Danaeifard, Hassan. (2012). The effect of organizational citizenship behavior on knowledge sharing: a study of the mediating role of organizational culture. Iranian Journal of Management Sciences, 7(28), 109-130. [In Persian].
Jafarzadeh Kermani, Zahra. (2014). Investigating the effect of individual factors on the knowledge sharing behavior of faculty members in the field of information science and epistemology. Library and Information Research Journal, 5(2), 61-40. [In Persian].
Konjkav Monfared, Amirreza; Ardakani, Saeed. (2013). An analysis of the status of knowledge management dimensions in higher education institutions and its relationship with innovation. New Approach Quarterly in Educational Management, 5(17), 103-120. [In Persian].
Mahmoudi, Hassan; Diani, Mohammad Hossein; Parirokh, Mehri. (2012). Analysis of the status of knowledge management in university libraries (case study: Ferdowsi University of Mashhad Medical Sciences Library). Library and Information Research Journal, 3(2), 112-91. [In Persian].
Mahmoudzadeh, Ebrahim; Alavinejad, Abbas. (2017). Investigating the relationship between knowledge management and organizational innovation (case study: social vice and crime prevention of the judiciary). National Defense Strategic Management Studies Quarterly, 2(7), 81-104. [In Persian].
Mehri, Mahmoud; Tavakoli, Abdullah; Zanjirdar, Majid; Yazdianfard, Fatemeh; Bakhshandeh Abkenar, Hadi. (2015). Effective factors on increasing creativity and innovation of employees of Qom University of Medical Sciences. Journal of Qom University of Medical Sciences, 10(12), 54-61. [In Persian].
Moeinikia, Mehdi. (2015). The relationship between knowledge management and innovative organizational climate with employees' innovative behavior, Ardabil University master's thesis. [In Persian].
Mohammadi Moghadam, Yousef; Javadian, Reza; Jafari, Majid. (2015). Measuring the level of organizational citizenship behavior of traffic police (case study: North Khorasan). Traffic Management Studies Quarterly, 40, 15-40. [In Persian].
Mokhtari, Maryam; Sadeghnia, Asieh; Rozbehi, Saadat. (2013). Investigating the relationship between the perception of organizational justice and organizational citizenship behavior in the staff of Gachsaran Oil and Gas Exploitation Company. Human Resource Management in the Oil Industry, 6(22), 53-82. [In Persian].
Mortazavi, Mehdi; Moniriyan, Farzaneh. (2014). Investigating the effect of knowledge management on organizational creativity (case study: Hamedan province telecommunications company employees). Development and Transformation Management Journal, 20, 27-38. [In Persian].
Mustafanejad, Jaiman; Karimi, Seyed Bahauddin; Karimi, Halimeh; Hassani, Mohammad. (2011). Investigating the relationship between creativity and organizational citizenship behavior with entrepreneurship among primary school teachers, the first national conference on education in Iran 2014, Tehran: Science, Technology and Industry Policy Institute. [In Persian].
Narenjisani, Fatemeh; Mirkamali, Mohammad; Mostafavi, Zainab Al-Sadat; E’lami, Farnoosh. (2017). Examining the factorial structure of knowledge sharing, organizational trust and creativity. Educational and school studies, 6 (16),10-24. [In Persian].
Nasiri, Fakhrolsadat; Eskandari, Asghar and Navidi, Parviz. (2014). The effect of authoritative leadership on creativity and innovation with the mediating role of employees' social capital. Journal of Social Capital Management, (2)4, 496-475. [In Persian].
Qolichli, Behrouz. (2015). Knowledge management: the process of creation, sharing and application of intellectual capital; Tehran: Samit Publications. [In Persian].
Ranjbarian, Rasool. (2012). Creativity and innovation in organizations. Monthly work and society, 161, 28-38 [In Persian].
Sadeghi Malamiri, Mansour. (2013). Investigation and analysis of employees' creativity, Journal of Innovation and Creativity in Human Sciences. 4(1), 29-64. [In Persian].
Shahbandarzadeh, Hamid; Karimi, Samira. (2015). Investigating the driving factors of organizational creativity based on the perception of academics (case study: Persian Gulf University). Journal of Organizational Culture Management, 14, 2, 368-345. [In Persian].
Yaqoubi, Nour Mohammad. (2014). Predicting the components of employees' organizational citizenship behavior in the light of managers' spiritual leadership. Public Management Research, 8(30), 75-98. [In Persian].
Zare’ei, Ebrahim; Momeni, Esmat. (2013). The relationship between knowledge sharing and creativity in librarians of Tarbiat Modares University libraries. Science Studies, 1(1), 21-36. [In Persian].