نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• علی اکبر خاصه ¹
• حیدر مختاری ²
• ماهره عاشقی معاف ³

¹ گروه علم اطلاعات و دانش شناسی، دانشگاه پیام نور، تهران

² گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشگاه پیام نور, تهران

³ کارشناس ارشد علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشگاه پیام نور

چکیده

هدف: پژوهش حاضر به بررسی علم‌سنجی مقالات حوزه بازیابی اطلاعات ایران، نمایه‌شده در پایگاه استنادی علوم جهان اسلام از ابتدای طرح موضوع تا سال 1398پرداخته است.
روش: این پژوهش از لحاظ هدف، کاربردی است که با استفاده از فنون علم‌سنجی، از جمله تحلیل استنادی و تحلیل هم‌رخدادی واژگان انجام گرفته است. داده‌های مورد نیاز از پایگاه اطلاعاتی «نمایه استنادی علوم جهان اسلام» استخراج شده‌اند. جامعه‌ آماری تعداد 395 مقاله پایگاه استنادی علوم در حوزه بازیابی اطلاعات است که برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از نرم‌افزارهای «بیب اکسل»، «ووس ویور» و «اکسل» استفاده شد.
یافته‌ها: «رحمت‌الله فتاحی» با 11 مقاله و 16 استناد بیشترین تعداد مقاله و استناد را داشت. 72/77 درصد مقالات به صورت مشارکتی و رویکرد دونویسندگی با 154 مقاله بیشترین رویکرد هم‌نویسندگی بوده است. در تألیف مقالات 626 نویسنده مشارکت داشتند که 923 بار در مقاله‌های مختلف تکرار شدند. بزرگ‌ترین شبکه هم‌نویسندگی شامل 27 نویسنده است. «نجلا حریری»، «فریده عصاره» و «سعید رضایی شریف‌‌آبادی» به ترتیب بالاترین امتیاز را از نظر مرکزیت رتبه، بینابینی و نزدیکی داشتند. کلیدواژه‌های «بازیابی اطلاعات»، «موتورهای جستجو» و «اینترنت» پرتکرارترین کلیدواژه‌ها بودند. زوج‌های هم‌واژگانی «جامعیت-دقت بازیابی»، «اینترنت-موتورهای جستجو» در رده اول و دوم پرتکرارترین زوج‌های هم‌واژگانی قرار داشتند. خوشه‌بندی موضوعی مقالات این حوزه حاکی از وجود هشت خوشه موضوعی، «جستجو، پردازش و ارزیابی اطلاعات»، «ذخیره و بازیابی در نظام‌های اطلاعات»، «رفتار اطلاعاتی»، «نمایه-سازی»، «مدیریت اطلاعات و علم‌سنجی»، «موتورهای جستجو»، «جامعیت و مانعیت» و «سواد اطلاعاتی» بود.

کلیدواژه‌ها

• علم‌سنجی
• بازیابی اطلاعات
• پایگاه استنادی علوم جهان اسلام
• ایران

عنوان مقاله [English]

Information Retrieval in Iran: a Scientometric Study and Scientific Visualization

نویسندگان [English]

• Ali Akbar Khasseh ¹
• Heidar Mokhtari ²
• Mahere Asheghi Moaf ³

¹ Department of Knowledge and Information Science, Payame Noor University, I.R. of Iran

² Department of Knowledge and Information Science, Payame Noor University, I.R. of Iran

³ MA in Knowledge and Information Science, Payame Noor University, I.R. of Iran

چکیده [English]

Objective: Nowadays, bibliometrics has been an interdisciplinary field with all scientific fields as its scope. The present study is related to the scientometric study of articles in information retrieval produced in Iran from the beginning of 2019.
Methodology: This research is applied one which has been done using scientometric techniques such as citation analysis and co-word analysis. The data required for this research have been extracted from the "Islamic World Science Citation Center" database." The statistical population was 395 articles of science citation database in the field of information retrieval, which was analyzed using "BibExcel," "VOSviewer," and " Excel" software packages. Some inconsistencies in author names and keywords have been tried to be unified.
Findings: There was an increasing trend in published papers and received citations. Highly-cited and most influential authors in the field are well-known in the field. "Rahmatullah Fattahi" is in the first place with 11 articles and 16 citations. 77.72% of the articles have been authored in groups (two or more authors), and the two-authored approach with 154 articles has the most co-authorship approach. Six hundred twenty-six authors participated in writing the articles, which were repeated 923 times in various articles. The largest co-authorship network consists of 27 nodes (authors). "Najla Hariry," "Farideh Osareh," and "Saeed Rezaei Sharifabadi" have the highest score in terms of the centrality of rank, intermediate, and closeness among other researchers, respectively.

کلیدواژه‌ها [English]

• Scientometrics
• Information retrieval
• Islamic Science Citation Center
• Iran