نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار، گروه علم اطلاعات و دانش شناسی، دانشگاه قم، قم، ایران

2 کارشناس ارشد علم اطلاعات و دانش شناسی، دانشگاه قم، قم، ایران

3 دکتری علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی همدان، همدان، ایران

چکیده

این پژوهش با هدف ارزیابی نرم‌افزارهای کتابخانه‌ای تحت‌وب پارس آذرخش، سیمرغ و سامان از نظر ویژگی‌های بازیابی‌اطلاعات در محیط وب انجام گرفته است. پژوهش حاضر از نوع کاربردی بود. جامعة آماری پژوهش حاضر را نرم‌افزارهای کتابخانه‌ای تحت‌وب پارس آذرخش، سیمرغ و سامان تشکیل دادند. برای سنجش، بررسی، شناسایی و ارزیابی ابعاد پژوهش وضعیت نرم‌افزارهای کتابخانه‌ای در 5 شاخص مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت. داده‌های این پژوهش از طریق مشاهده وبگاه نرم‌افزارهای کتابخانه‌ای مورد پژوهش و بهره‌گیری از نظرات متخصصان نرم‌افزارهای مورد مطالعه گردآوری و با استفاده از روش‌های آمار توصیفی مورد تجزیه‌و‌تحلیل قرارگرفت. یافته‌های پژوهش نشان داد که در قسمت قابلیت‌های جست‌وجو در انواع فیلدها، نرم‌افزار پارس آذرخش با 85/98 درصد امتیاز و نرم‌افزارهای سامان و سیمرغ به‌طور مشترک با 55/96 درصد امتیاز به ترتیب بیشترین و کمترین امتیازات را کسب کردند. در قسمت انواع فرمول‌بندی‌های جست‌وجو، نرم‌افزارهای سیمرغ و پارس آذرخش با 100 درصد امتیاز و نرم‌افزار سامان با 34/83 درصد امتیاز به ترتیب بیشترین و کمترین امتیازات را کسب نمودند. در قسمت انواع دیگر جست‌وجوها در نرم‌افزار، نرم‌افزار پارس آذرخش با 43/78 درصد امتیاز و نرم‌افزار سامان با 97/76 درصد امتیاز به ترتیب بیشترین و کمترین امتیاز را کسب کردند. نتایج پژوهش نشان داد که نرم‌افزارهای کتابخانه‌ای مورد پژوهش، از نظر ویژگی‌های بازیابی‌اطلاعات در محیط وب، نسبت به نسخه‌‌های قبلی خود پیشرفت‌‌های خوبی داشتند و توانستند بیش از 80% از معیارهای مورد مطالعه در این پژوهش را رعایت نمایند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Information Retrieval in the Web Environment (Case Study: Iranian Library Software)

نویسندگان [English]

  • Yaghob Nowrozi 1
  • Mohammad Maleki 2
  • Eisa Zarei 3

1 Associate Professor, Information Science and Knowledge Dept, Faculty of Psychology and Educational Sciences, Qom University, Qom, Iran

2 Master of Information Science and Knowledge, Qom University/ Psychology and Educational Sciences Department, Qom, Iran

3 Ph.D of Library and information science, Islamic Azad University, Hamedan Branch, Hamedan, Iran

چکیده [English]

The purpose of this study was to evaluate the library software of Pars Azarakhsh, Simorgh, and Saman in terms of information retrieval features in the web environment. The present study is applied type. The statistical population consists of Pars Azarakhsh, Simorgh, and Saman library software. To measure, review, identify and evaluate the dimensions of the research, the status of library software in 5 indicators was reviewed and analyzed. The data of this research were collected by observing the software website and using the opinions of the software experts and were analyzed using descriptive statistical methods. Findings showed that in the field of search capabilities in various fields, Pars Azarakhsh with 98.85% points, and Saman and Simorgh with 96.55% points obtained the highest and lowest scores. In the section of various search formulations, Simorgh and Pars Azarakhsh with 100% points and Saman software with 83.34% points obtained the highest and lowest scores. In other types of software searches, Pars Azarakhsh with 78.43% points, and Saman software with 76.97% points had the highest and lowest points. The results also showed that the studied software, in terms of retrieval and information retrieval features in the web environment, had good improvements over their previous versions and were able to meet more than 80% of the criteria studied in this study.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Library software
  • Information retrieval
  • evaluation criteria
  • web environment
ایزدى، محمدباقر. (1383). بررسى قابلیت نرم‌افزارهاى کتابخانهاى فارسى در ذخیره و بازیابى اطلاعات مواد دیدارى و شنیدارى. پایان‌نامه کارشناسی ‌ارشد کتابدارى و اطلاع‌رسانى، دانشگاه آزاد اسلامى واحد تهران شمال.
پاک نژاد، آزاد. (1387). امکا‌‌ن‌سنجی فنی بهره‌گیری از نرم افزار گرین استون برای ایجاد و توسعه‌ی کتابخانه‌های دیجیتالی در ایران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع‌رسانى، دانشگاه تربیت مدرس.
حاجی زین العابدینی، محسن؛ پازوکی، فاطمه و داودزاده سالستانی، سیروس. (1395). نرم‌افزارهای کتابخانه‌ای در ایران. تهران: نشر کتابدار.
حریری، نجلا و فیروزی، صغری. (1390). سنجش رضایت کاربران نرم‌افزارکتابخانه دیجیتال پیام در کتابخانه‌های استفاده‌کننده ازآن. مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات، 88، 77-59.
دولایی، عباس و فرهادپور، محمدرضا. (1388). مقایسه فهرست‌های پیوسته دانشگاهی ایران و انگلستان. فصلنامه کتاب، 21(3)، 178-198.
رضائی، علی. (1374). ارزیابی قابلیت‌های ذخیره و بازیابی‌اطلاعات در نرم‌افزاهای علوم اسلامی واقع در شهرهای قم، اصفهان و تهران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس.
زره‌ساز، محمد؛ فتاحی، رحمت الله و داورپناه، محمدرضا. (1385). بررسی و تحلیل عناصر و ویژگی‌های مطرح در رابط کاربر نرم‌افزارسیمرغ و تعیین میزان رضایت دانشجویان دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه فردوسی مشهد از تعامل با این نرم‌افزار. فصلنامه کتابداری و اطلاع‌رسانی، 9(4 (36))، 127-150.
زوارقی، رسول. (1386). ارزیابی وب اپک سیمرغ بر اساس دو عامل نمایش و رابط کاربری. فصلنامه کتاب، 18(1)، 41-52 .
زوارقی، رسول و فرج پهلو، عبدالحسین. (1388). ارائه الگویی برای ویژگی‌های نمایشی و رابط کاربری اپک‌های وب بنیاد ایران. فصلنامه کتاب، 20(3)، 37-74.
شفیعی علویجه، پریسا. (1392). بررسی مقایسه‌ای قابلیت‌های بازیابی اطلاعات در نسخه تحت وب نرم‌افزار کتابخانه‌ای پیام با نرم‌افزارهای آلف و ویاگر. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه اصفهان.
طاهری، مهدی. (1387). طراحی یک کتابخانة دیجیتالی استاندارد در مجموعه مقالات اولین همایش تخصصی کتابخانه‌های دیجیتالی به کوشش شرکت پارس آذرخش.
طبرسا، فرشته و نوکاریزی، محسن. (1388). میزان و عوامل مؤثر بر فهم کتابداران از واژگان محیط رابط در نرم‌افزار کتابخانه‌ای سیمرغ. فصلنامه علوم و فناوری اطلاعات، (2)، 227-246.
غائبی، امیر. (1372). ارزیابی نرم‌افزارهای کتابخانه‌ای: معیارهای سنجش پایگاه داده کتابشناسی. فصلنامه کتاب، 6(3،4)، 35-68.
غائبی، امیر. (1374). سنجش و ارزیابی نرم‌افزارهای کتابخانه‌ای با تأکید بر نرم‌افزارهای موجود در ایران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع‌رسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال.
فتاحی، رحمت الله و رداد، ایرج. (1382). نظام‌های رایانه ای یکپارچه کتابخانه: قابلیت‌ها، ویژگی‌ها و معیارهای ارزیابی برای کتابداران و طراحان نرم‌افزارهای کتابخانه. تهران: سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران.
فتاحی، رحمت الله؛ طاهری، مهدی و ناقدی احمدی، فرشته. (1388). فهرست‌نویسی رایانه‌ای: مفاهیم، شیوه‌ها و کاربرد نرم‌افزارهای رایانه‌ای در سازماندهی اطلاعات. تهران: کتابدار.
فتاحی، رحمت‌الله و پریرخ، مهری. (1385). نرم‌افزارهای کتابخانه‌ای در دائره‌المعارف کتابداری و اطلاع‌رسانی. تهران: سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران.
گزنی، علی. (1379). طراحی سیستم‌های بازیابی‌اطلاعات بهینه در نرم‌افزارهای کتابخانه‌ای و اطلاع‌رسانی. فصلنامه اطلاع‌رسانی، 16(1و2).
مجیدی، اکبر؛ زندیان، فاطمه و حسن زاده، محمد. (1389). بررسی انتظارات کاربران از صفحه رابط کاربر کتابخانه دیجیتال دانشگاهی. فصلنامه علوم و فناوری اطلاعات، 25(4)، 695-720.
محمدی ارسی، فرزانه؛ نشاط، نرگس و علیپور، مهدی. (1392). مطالعة تطبیقی نرم‌افزارهای دیجیتالی پاپیروس و آذرخش از نظر بازیابی اطلاعات. پژوهشنامة پردازش و مدیریت اطلاعات، 29(4)، 1106-1091.  
Barber, E., Pisano, S., D’Alessandro, S., Romagnoli, S., Parsiale, V., & De Pedro y Carolina Gregui, G. (2006). Information society and information technology: The situation of the public libraries in Buenos Aires city and surrounding areas, Argentina. The International Information & Library Review, 38(1), 1-14.
Bradly, Kevin; Lei, Junran; Blackall, Chris. (2007). Towards an Open Source Repository & Preservation System". Memory of the World. Retrieved Nov. 1, 2011, from: http://portal.unesco.org/ci/en/files/24700/11824297751towards_open_source_repository.doc/towards_open_source_repository.doc.
Dorner, D. G., Curtis, A. (2004). A Comparative Review of Common User InterfaceProducts. Library Hi Tech, 22(2), 182-197.
Stierna, E. J., Rowe, N. C. (2003). Applying Information-Retrieval Methods to SoftwareReuse: a Case Study. Information Processing and Management, 39,67-74.
Dolaei, Abbas and Farhadpour, Mohammadreza. (2009). Comparison of academic lists of Iran and England. Book Quarterly, 21(3), 178-198. [In Persian]
Fatahi, Rahmatollah and Raddad, Iraj. (2003). Integrated library computer systems: capabilities, features and evaluation criteria for librarians and library software designers. Tehran: Organization of Records and National Library of the Islamic Republic of Iran. [In Persian]
Fatahi, Rahmatullah and Parirokh, Mehri. (2006). Library software in the library and information encyclopedia. Tehran: Organization of Records and National Library of Iran. [In Persian]
Fatahi, Rahmatullah; Taheri, Mahdi and Naqedi Ahmadi, Fereshteh. (2009). Computer cataloging: concepts, practices and application of computer software in information organization. Tehran: Librarian. [In Persian]
Gazni, Ali. (2000). Designing optimal information retrieval systems in library and information software. Information Quarterly, 16(1, 2). [In Persian]
Ghaebi, Amir. (1993). Evaluation of library software: bibliographic database measurement criteria. Book Quarterly, 6(3,4), 35-68. [In Persian]
Ghaebi, Amir. (1995). Measurement and evaluation of library software with an emphasis on the software available in Iran. Thesis of master's degree in librarianship and information, Islamic Azad University, North Tehran branch. [In Persian]
Haji Zeinolabedini, Mohsen; Pazouki, Fatemeh and Davoudzadeh Salestani, Siros. (2015). Library software in Iran. Tehran: Ketabdar Publishing House. [In Persian]
Hariri, Najla and Firuzi, Soghra. (2011). Measuring the satisfaction of Payam digital library software users in the libraries that use it. National Library and Information Organization Studies, 88, 77-59. [In Persian]
Izadi, Mohammad Bagher. (2004). Investigating the capability of Persian library software in storing and retrieving audio and visual material information. Master's Thesis of Librarianship and Information, Islamic Azad University, North Tehran Branch. [In Persian]
Majidi, Akbar; Zandian, Fatemeh and Hassanzadeh, Mohammad. (2010). Examining users' expectations from the user interface page of the university digital library. Information Science and Technology Quarterly, 25(4), 695-720. [In Persian]
Mohammadi Arasi, Farzaneh; Neshat, Narges and Alipour, Mehdi. (2012). Comparative study of Papyrus and Azarakhsh digital software in terms of information retrieval. Journal of Information Processing and Management, 29(4), 1091-1106. [In Persian]
Paknejad, Azad. (2008). Technical feasibility of using Greenstone software to create and develop digital libraries in Iran. Thesis of master's degree in librarianship and information, Tarbiat Modares University. [In Persian]
Rezaei, Ali. (1995). Evaluation of information storage and retrieval capabilities in Islamic science software located in the cities of Qom, Isfahan and Tehran. Master's thesis, Tarbiat Modares University. [In Persian]
Shafi'ei Alouyjeh, Parisa. (2012). A comparative study of information retrieval capabilities in the web version of Payam library software with Alf and Viager software. Master's thesis, Isfahan University. [In Persian]
Tabarsa, Fereshteh and Nokarizi, Mohsen. (2009). The amount and factors affecting librarians' understanding of interface vocabulary in Simorgh library software. Information Science and Technology Quarterly, (2), 227-246. [In Persian]
Taheri, Mehdi. (2008). Designing a standard digital library in the collection of articles of the first specialized conference of digital libraries by Pars Azarakhsh company. [In Persian]
Zavaraghi, Rasoul and Farajpahlo, Abdul Hossein. (2009). Providing a model for the display features and user interface of Iran Foundation web apks. Book Quarterly, 20(3), 37-74. [In Persian]
Zavaraghi, Rasoul. (2007). Evaluation of Simorgh web apk based on two factors of display and user interface. Book Quarterly, 18(1), 41-52. [In Persian]
Zerehsaz, Mohammad; Fatahi, Rahmatollah and Davarpanah, Mohammadreza. (2006). Investigating and analyzing the elements and features mentioned in the user interface of Simorgh software and determining the level of satisfaction of students of the Faculty of Educational Sciences and Psychology of Ferdowsi University of Mashhad from interacting with this software. Library and Information Quarterly, 9(4(36)), 127-150. [In Persian].