نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• فرحناز افضلی قادی ¹
• فریبرز خسروی ²

¹ استادیار ، گروه پژوهشی منابع اسلام‌شناسی و ایران‌شناسی و نسخ خطی، سازمان اسناد و کتابخانه ملی ج.ا.ا.، تهران، ایران، f-afzali@nlai.ir

² دانشیار بازنشسته، گروه علم اطلاعات و دانش شناسی، سازمان اسناد و کتابخانه ملی ج.ا.ا.، تهران، ایران.

چکیده

این تحقیق، به منظور توسعه هستی‌نگاری راویان ضعیف در حوزه علوم حدیث و با هدف بررسی روابط معنائی بین واژگان مختلفی که سبب ضعیف شمردن راویان حدیث می‌شود، انجام شده است. روش پژوهش، تحلیل محتوای متن با استفاده از نرم افزار پروتژه (نسخه 5,5,0) بوده است. جامعه آماری تعداد 150 راوی ضعیف موجود در کتاب معرفه الحدیث اثر محمدرضا بهبودی است که در آن نظرات و دلایل رجال‌شناسان متقدم در مورد هر راوی نیز بیان شده است. این هستی‌نگاری از دو کلاس «راویان ضعیف» و «الفاظ دلالت کننده بر تضعیف» تشکیل شده است. در پژوهش حاضر به تعداد 107 لفظ یا مفهوم تضعیف کننده راوی و تعداد 645 نمونه و شاهد مثال دست یافتیم. که تجزیه و تحلیل آنها، دلایل گوناگونی را برای تضعیف راوی نشان داد که اغلب در میان راویان ضعیف مشترک است. برخی از آنها دلالت بر «ضعف راوی» داشت که در کلام علمای حدیث به صورت فساد در عقیده، وجود صفات ناپسند، گرایش به فرقه‌های انحرافی و غیره بیان شد و برخی دیگر حاکی از «ضعف روایت» بود. استخراج این الفاظ و برقراری ارتباط بین آنها با اسامی راویان ضعیف، موجب ایجاد یک شبکه معنائی شد که امکان بازیابی اصطلاحات ضعیف را در کنار نام راوی فراهم می‌کند و با مهندسی دانش ایجاد شده، دسترسی کارآمد به اطلاعات مربوط به نقاط ضعف راوی تسهیل می‌شود. برای ارزیابی کیفیت و اثربخشی هستی‌نگاری و توانایی آن در پشتیبانی از بازنمایی دانش، نظر متخصصان در دو حوزه علم حدیث و هستی‌نگاری اخذ شد.

کلیدواژه‌ها

• تضعیف
• راوی ضعیف
• علم حدیث
• هستی‌نگاری
• وب معنائی

موضوعات

• وب معنایی و هستان‌نگاری (آنتولوژی)

عنوان مقاله [English]

Ontology of weak narrators; An exploration of the reasons for their weakening

نویسندگان [English]

• farahnaz Afzali Ghadi ¹
• fariborz khosravi ²

¹ Assistant professor, Research Group of Islamic and Iranian Studies Resources and Manuscripts, National Library and Archives of I.R. of Iran, Tehran, Iran, f-afzali@nlai.ir

² Retired Associate Professor, Department of Information Science and Epistemology, National Library and Archives of I.R. of Iran, Tehran, Iran.

چکیده [English]

This research aimed to develop an ontology of weak narrators in hadith sciences, focusing on the semantic relationships between terms indicating narrator weakness. Using Protege 5.5.0, we conducted a text content analysis of 150 weak narrators from "Ma'rifah Al-hadith" by Mohammad Reza Behboodi. The ontology consists of two classes: "weak narrators" and "words denoting weakness." We identified 107 terms related to narrator weakness, supported by 645 examples. Analysis revealed a diverse range of criticisms, often shared among weak narrators. These criticisms included belief issues, negative traits, affiliation with deviant sects, and narration-related weaknesses. By constructing a semantic network, we linked specific narrators to relevant terms and examples. This knowledge base enables efficient retrieval of information about narrator weaknesses. Expert opinions from both hadith sciences and ontology were incorporated to enhance the ontology's accuracy and relevance. this work is the result of a research project in the National Library of Iran, the stages of which were carried out under the supervision of supervisors and finally it was approved by the Research Council.

کلیدواژه‌ها [English]

• Ontology
• science of hadith
• semantic web
• weak narrator
• weakening