طراحی مدل ارزیابی آمادگی الکترونیکی کتابخانه‌های دانشگاهی

حنفی زاده, پیام; نورافروز, علی حسین

doi:10.22054/jks.2018.29828.1161

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشیار، دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

² کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع‌رسانی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

https://doi.org/10.22054/jks.2018.29828.1161

چکیده

این پژوهش با هدف توسعه مدلی برای ارزیابی آمادگی الکترونیکی کتابخانه‌های دانشگاهی انجام شده است. در اجرای این پژوهش از دو روش کتابخانه‌ای و پیمایشی استفاده شده است. ابتدا با مطالعه عمیق و دقیق ادبیات آمادگی الکترونیکی و همچنین فناوری اطلاعات و ارتباطات در کتابخانه‌ها و مراکز اطلاع‌رسانی، شاخص‌های مناسب برای ارزیابی آمادگی الکترونیکی کتابخانه‌های دانشگاهی شناسایی و استخراج شدند. سپس، این شاخص‌ها با چندین مرحله پالایش و اصلاح به تعداد 66 شاخص محدود شدند. در مرحله‌ای دیگر، این شاخص‌های پیشنهادی در سطح بعد و مؤلفه (حوزه‌های اصلی و زیرحوزه‌ها) طبقه‌بندی شدند. ابزار گردآوری داده‌ها، پرسشنامه محقق ساخته بود که از نظرات خبرگان برای اهمیت شاخص‌ها و همچنین تعیین اوزان آن‌ها استفاده شد. به‌منظور حصول اطمینان از روایی ابزار اندازه‌گیری از مدل‌های معادلات ساختاری (تحلیل عاملی تأییدی) استفاده شد. مدل ارزیابی آمادگی الکترونیکی کتابخانه‌های دانشگاهی شامل چهار بعد، دوازده مؤلفه و شصت‌وچهار شاخص است که بر اساس ادبیات تحقیق و نظرات خبرگان ایجاد شد. این مدل پیشنهادی برای ارزیابی آمادگی الکترونیکی کتابخانه‌های دانشگاه علامه طباطبایی به‌عنوان موردمطالعه اجرا شد و گزارش تحلیلی شکاف دیجیتال در این کتابخانه‌ها نشان داده شد. با توجه به اینکه در ادبیات آمادگی الکترونیکی، مدل جامعی برای ارزیابی آمادگی الکترونیکی کتابخانه‌های دانشگاهی و تعیین شکاف دیجیتالی آن کتابخانه‌ها وجود نداشت، بنابراین، توسعه چنین مدلی نتیجه پژوهش حاضر بود. با تعیین شکاف دیجیتال با استفاده از این مدل، آگاهی از دلایل این شکاف و همچنین رهنمودهایی برای توسعه و بهبود شاخص‌های آمادگی الکترونیکی در کتابخانه‌های دانشگاهی ممکن می‌شود.

کلیدواژه‌ها

20.1001.1.29808243.1396.4.13.5.5

عنوان مقاله [English]

Designing a Model to Evaluate the E-Readiness of Academic Libraries

نویسندگان [English]

Payam Hanafizadeh ¹
Alihosein Noorafrooz ²

¹ Associate Professor, Faculty of Management and Accounting, Allameh Tabatabai University, Tehran, Iran

² Master of Library and Information Science, Allameh Tabatabai University, Tehran, Iran

چکیده [English]

Purpose - Activities of academic libraries, like other areas and fields, have been greatly influenced by new technologies. Thus, libraries need to be at a suitable level of e-readiness to offer effective services according to the present era. This research aims to develop a primary conceptual model for evaluating the e-readiness of academic libraries.
Methodology - Documentary library researching and analytical surveying were the methods used in this study. Initially, through in-depth study of e-readiness literature, as well as information and communication technology in libraries and information centers, suitable indicators for assessing the e-readiness of university libraries were identified and extracted. Then, these indicators were limited to 66 indicators with several stages of refinement and correction. At the next stage, these suggested indicators were classified in next levels and components (main areas and sub-areas). The data gathering tool was a researcher-made questionnaire that used experts' opinions for the importance of the indicators and their weighting. In order to ensure the validity of the instrument, structural equation models (confirmatory factor analysis) were used.
Findings - The model of evaluating the e-readiness of academic libraries includes 4 dimensions, 12 components, and 64 indicators, which were developed based on the research literature and expert opinion. The proposed model was launched as a case study for evaluating the electronic readiness of the libraries of one of the largest Iranian universities (Allameh Tabataba'i University). The analytical report of the digital gap in these libraries is also presented.
Originality – An e-readiness literature review revealed that there is no comprehensive model with various dimensions for evaluating the electronic readiness of academic libraries and determining their digital gap. Therefore, developing such a model is the result of the present study. Determining the digital gap through this model makes it possible to discover the reasons for this gap, and also to plan for developing and enhancing the indicators of e-readiness in academic libraries.

کلیدواژه‌ها [English]

E-readiness Evaluation
ICT
Academic Libraries
Digital Gap
Library Assessment Model

مراجع

بادامچی وایقان، رقیه (1391). بررسی و ارزیابی شاخص‌های معیار آمادگی الکترونیکی در نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، مطالعه موردی کتابخانه‌های عمومی استان آذربایجان شرقی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال.

سرمد، زهره، بازرگان، عباس و حجازی، الهه (1394). روش‌های تحقیق در علوم رفتاری. تهران: آگه.

کلاین، پل (1994). راهنمای آسان تحلیل عاملی. ترجمه محمدولی علیئی و محمد میرسندسی (1381). تهران: دانشگاه امام حسین (ع).

محمدی، علی، برهمند، فرزانه، شجاعی، پیام (1395). ارائه چارچوبی برای ارزیابی آمادگی الکترونیکی و اقدام برای تجارت الکترونیک در شرکت لبنیاتی رامک شیراز. مدیریت فناوری اطلاعات، دوره 8، شماره 4، صص. 811-832.

نجاری، رضا، آهنگری، جعفر (1395). طراحی و تبیین مدل ارزیابی آمادگی الکترونیکی سازمان امور مالیاتی کشور، پژوهشنامه مالیات، شماره 30(78)، صص. 107-136.

هومن، حیدرعلی (1384). مدل‌یابی معادلات ساختاری با کاربرد نرم‌افزار لیزرل. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).

Asian Pacific Economist Corporation (APEC), (2000), E-commerce Readiness Assessment Guide; available online at: http://www.ecommerce.gov/apec/.

Association of Southeast Asian Nations, (2001), e-asean readiness assessment, available online at: http://www.e-asean. info. Available at: http://www.bridges.org/files/active/0/ereadiness tools bridges

Bridges.org (2005 b), E-readiness Assessment Tools Comparison, Cape Town. Available at: http://www.bridges.org.

Bridges.org (2005 a), E-ready for what? E-readiness in developing countries: current status and prospects toward the millennium development goals, available online at: http://www.bridges.org.

Center for International Development (CID). (2000). Readiness for the networked world, a guide for developing countries. Cambridge, MA: Harvard University. Retrieved from http://www.cid.harvard.

Center for International Development (CID) at Harvard Universityh (2002), Readiness for the Networked World: A Guide For Developing Countries. Available online at: http://www.cid.harvard.edu.

Center for International Development and Conflict Management (CIDCM). (2001). African telematics project: leland initiative [Online]. Available at: www.cidcm.umd.edu/projects/index.html.

Computer System Policy Project (CSPP) (1998), Readdiness guide for Living in the networked world, available online at: http://www.cspp.org.

Economist Intelligence Unit (EIU), (2003), E-readiness rankings 2001. Available online at: http://www.eiu.com..

Economist Intelligence Unit (EIU), (2010), E-readiness rankings 2001. Available online at: http://www.eiu.com.

Fathian, m. Akhavan, p. Hoorali, m (2008), E-readiness Assessment of non-profit ICT SMES in In a Developing Country: The Case of Iran, Technovation, Vol 28, Issue 9, pp. 578-590.

Haj bakry, saad (2003), Toward The Development of A Standard E-readiness Assessment Policy,. Int. J. Network Mgm,t 13: 129–137 (DOI: 10.1002/nem.466).

Hanafizadeh, M. R., Hanafizadeh, P., Saghaei, A. (2009). The pros and cons of digital divide and e-readiness assessments. International Journal of E-Adoption, 1(3), 1-29.

Huang, j., Zhaoc, j., and Huan, h. (2004). An E-readiness Assessment Framework and Tow Field Study, Communication Association for Information System, vol 14, pp. 364-374.

INSEAD (2004). The networked readiness index: overview and analysis framework [Online]. Available at: http://www.weforum.org/pdf/Gcr/ GITR_2003_2004/ Framework_Chapter.pdf.

International Telecommunication Union (ITU) (2002). Digital access index [Online]. Available at: http://www.itu.int.

International Telecommunication Union (ITU). (1999). Challenges of the network: internet for development [Online]. Available at: http://www.itu.int/ITU-/ict/publications/inet/1999/chal-exsum.pdf.

International Telecommunication Union (ITU). (2003), World Telecommunication Development Report, Access Indicators for the information society, Available at: http://www.itu.int

International Telecommunication Union (ITU). (2005),Measuring Digital Opportunity, Available at: http://www.itu.int.

Issues. Cape Town: Bridges.org [Online]. Available at: http://www.bridges.org/

Jutla, dawn, peter bodorik, jasbir dhaliwal (2002). Supporting the e-business readiness of small and medium-sized enterprises: approachs and metrics. International research: electronic networking application and policy. Vol. 12 no. 2, pp. 139-164.

KPMG (2000). E-government capacity check: Lessons learned report, KPMG and the Enhanced Management Framework Division, Chief Information Officer Branch, Treasury Board. Available at: https://www.tbs-sct.gc.ca/emf-cag/risk-risques/report-bilan-eng.pdf.

McConnell International (MI). (2001). Ready, net, go! Retrieved from http://www.mcconnellinternational.com/ereadiness/ereadinessreport2.htm.

McConnell. (2000). Risk e-business: Seizing the opportunity of global e-readiness. Retrieved September 10, 2005, from

http://www.mcconnellinternational.com.

Mosaic (1998). An Internet diffusion framework [Online]. Communications of the ACM, 41(10), 21-26. Available at: http://mosaic.unohama.edu/gdi.html.

Mutula, S. & Van Brakel, P., (2006), An Evaluation of E-readiness Assessment Tools With Respect to Information Access: towards an integrated information rich tool, Internationsl Journal of Information Management, vol26, pp. 212-223.

Olatokun, W., Michael, O.A., (2008). An E-readiness Assessment of Nigeria’s Oremier University (part 1). International Education and Development of Using ICT, 2(4), pp.16-46.

Organization for Economic Co-operation and Development (OECD). (2003). A proposal for a core list of indicators for ICT measurement. Paris: OECD [Online]. Available at: http://www.oecd.org.

Rizk, N. (2004). E-readiness assessment of small and medium enterprises in Egypt: A micro study. Cairo, Egypt: The American University in Cairo.

SIBIS. (2003b). New e-Europe indicator handbook.Retrieved September 22, 2005, from http://www.sibis-eu.org.

SIDA (Swedish International Development Cooperation Agency). (2001). A three-country ICT survey for Rwanda, Tanzania and Mozambique.Retrieved October 25, 2005, from http://www.sida.se.

United Nations Conference on Trade and Development (UNCTAD). (2003). Information and Communication Technology Development Indices. New York & Geneva: UnitedNations [Online].Available at: http://measuring-ict.unctad.org.

United Nations, core ICT indicators, Partnership on Measuring ICT for Development (2005), Available at: http://www.un.org.

USAID (United States Association for International Development). (2000). Republic of Armenia: ICT assessment. Retrieved September 25, 2005, from http://www.usaid.gov/regions.

WEF (World Economic Forum). (2001). The networked readiness index: Measuring the preparedness of nations for the networked world.Retrieved September 5, 2005, from http://www.weforum.org.

WITSA (World Information Technology and Services Alliance). (1999). International surveyof electronic commerce. Retrieved September 18, 2005, from http://www.sida.se.

World Bank. (2005) E-Development: From Excitement to Effectiveness. https://openknowledge.worldbank.org/bitstream/handle /10986/7274/34147 0EDevelopment.pdf? Sequence=1

World Information Technology and Service Alliance (WITSA). (2000). International urvey of e-commerce [Online]. Available at: http://www.witsa.org/papers/ecomsurv.pdf.

فصلنامه بازیابی دانش و نظام‌های معنایی

طراحی مدل ارزیابی آمادگی الکترونیکی کتابخانه‌های دانشگاهی

مراجع

مراجع

دوره 4، شماره 13
بهمن 1396
صفحه 107-140

طراحی مدل ارزیابی آمادگی الکترونیکی کتابخانه‌های دانشگاهی

مراجع

مراجع

دوره 4، شماره 13بهمن 1396صفحه 107-140

دوره 4، شماره 13
بهمن 1396
صفحه 107-140