وب معنایی و هستاننگاری (آنتولوژی)
سمیرا اسماعیلی؛ محمدحسن عظیمی
چکیده
هدف از انجام پژوهش حاضر ترسیم و تحلیل ساختار فکری و تکامل دانش در حوزه آر دی اف با روش همواژگانی و خوشهبندی مفاهیم و رویدادهای این عرصه است. این پژوهش از نوع کاربردی است که با رویکرد علمسنجی انجام شده است. جامعه آماری این پژوهش شامل تمام پژوهشهای انجام شده در حوزه RDF در پایگاه وب آو ساینس از سال 1998-2021 است. همچنین ابزار گردآوری دادهها ...
بیشتر
هدف از انجام پژوهش حاضر ترسیم و تحلیل ساختار فکری و تکامل دانش در حوزه آر دی اف با روش همواژگانی و خوشهبندی مفاهیم و رویدادهای این عرصه است. این پژوهش از نوع کاربردی است که با رویکرد علمسنجی انجام شده است. جامعه آماری این پژوهش شامل تمام پژوهشهای انجام شده در حوزه RDF در پایگاه وب آو ساینس از سال 1998-2021 است. همچنین ابزار گردآوری دادهها در این پژوهش یادداشتبرداری و ابزار تجزیه و تحلیل دادهها، تحلیل همواژگانی و تحلیل شبکه رهیافتی با استفاده از نرمافزارهای Vosviewer، Netdrow، Spss و Bibexecl است. یافتههای پژوهش نشان داد که کلیدواژههای RDF، Semantic web، Ontoloty، linked data و SPARQL پر بسامدترین واژهها و کلیدواژههایRDF*semantic Web ، RDF*Academic Ontology و RDF* SPARQLیشترین زوجهای واژگان هستند. همچنین شبکه همواژگانی شامل شش خوشه با نامهای «مقیاسپذیری مدل داده»، «بازنمونRDF موجودیتها و روابط کتابشناختی»، «همترازی هستانشناسی»، «وب معنایی و دادههای پیوندی»، «مدیریت و انتشارداده» و «دادهکاوی» است. خوشههای «مقیاسپذیری مدل داده»، «همترازی هستانشناسی»، «مدیریت و انتشارداده» و «دادهکاوی» هنوز به بلوغ کافی نرسیدهاند و نیازمند تحقیق و پژوهش بیشتری است. همچنین نتایج نشان داد که تولیدات علمی حوزه RDF علیرغم روند صعودی خود، از پراکندگی موضوعی بیشتری برخوردار است و بیشتر به سمت وب معنایی گرایش داشته و تحلیل شبکه همرخدادی واژگان این حوزه نیز پراکندگی موضوعی بیشتری دارد.
وب معنایی و هستاننگاری (آنتولوژی)
لیلا عربگری؛ معصومه کربلاآقایی کامران؛ زویا آبام؛ عاطفه شریف
چکیده
هدف پژوهش حاضر طراحی هستانشناسی اشیای یادگیری الکترونیکی براساس استاندارد فراداده شیء یادگیری در مخازن سازمانی دانشگاههای علوم پزشکی ایران در جهت سازماندهی ساختارمند اشیای یادگیری است. پژوهش به لحاظ هدف از نوع پژوهشهای کاربردی است. در پژوهش حاضر از روش مشاهده و پیمایش استفاده شده است و به مطابقت عناصر استاندارد فراداده شیء ...
بیشتر
هدف پژوهش حاضر طراحی هستانشناسی اشیای یادگیری الکترونیکی براساس استاندارد فراداده شیء یادگیری در مخازن سازمانی دانشگاههای علوم پزشکی ایران در جهت سازماندهی ساختارمند اشیای یادگیری است. پژوهش به لحاظ هدف از نوع پژوهشهای کاربردی است. در پژوهش حاضر از روش مشاهده و پیمایش استفاده شده است و به مطابقت عناصر استاندارد فراداده شیء یادگیری با عناصر فرادادهای اشیای یادگیری در مخازن سازمانی جامعه پژوهش پرداخته شد. سپس پرسشنامه محققساخته برای انجام فن دلفی جهت اصلاح و اعتبارسنجی عناصر شناساییشده در اختیار متخصصان قرار گرفت. در مرحله بعد مجموعهای تأییدشده از عناصر و موجودیتها برای اشیای یادگیری الکترونیکی در مخازن سازمانی دانشگاههای علوم پزشکی ایران به دست آمد. درنهایت براساس موجودیتهای شناساییشده، هستانشناسی اشیای یادگیری الکترونیکی مبتنی بر استاندارد فراداده شیء یادگیری در مخازن سازمانی دانشگاههای علوم پزشکی ایران طراحی شد. ابزار گردآوری دادهها پرسشنامه محقساخته و چهارچوب استاندارد فراداده شیء یادگیری است. از نسخه 1.6.5 نرمافزار پروتژه برای رسمیسازی، استخراج ساختار مفهومی و رمزگذاری هستانشناسی استفاده شده است. یافتهها نشان داد هستانشناسی طراحیشده متشکل از 162 کلاس با مجموع 189 نوع رابطه و 2220 نمونه مستقر در کلاسها مصورسازی شد. نتایج پژوهش نشان داد، استاندارد فراداده شیء یادگیری بهعنوان استانداردی ترکیبی که انواع فرادادهها را شامل میشود، از جامعیت برخوردار است. بر مبنای موجودیتهای شناساییشده مبتنی بر استاندارد فراداده شیء یادگیری، هستانشناسی اشیای یادگیری الکترونیکی در مخازن سازمانی دانشگاههای علوم پزشکی ایران طراحی شد. هستانشناسی طراحیشده از صحت کلی و همچنین صحت اجزای مختلف برخوردار است. نتیجه این هستانشناسی ارائه ساختار مفهومی متشکل از مفاهیم به شکل صریح در قالبی رسمی است. با بهکارگیری هستانشناسی مبتنی بر استاندارد فراداده شیء یادگیری در ساختار مخازن سازمانی دانشگاههای علوم پزشکی ایران، میتوان در رفع خطاهای احتمالی موجود در سطح معنایی دادهها ازجمله بهبود بازیابی، دسترسی بهتر و طراحی نظامهای هوشمند اقدام کرد.
وب معنایی و هستاننگاری (آنتولوژی)
فرحناز افضلی قادی؛ فریبرز خسروی
چکیده
این پژوهش، بهمنظور توسعه هستینگاری راویان ضعیف در حوزه علوم حدیث و با هدف بررسی روابط معنایی بین واژگان مختلفی که سبب ضعیف شمردن راویان حدیث میشود، انجام شده است. روش پژوهش، تحلیل محتوای متن با استفاده از نرمافزار پروتژه (نسخه 0.5.5) بوده است. جامعه آماری تعداد 150 راوی ضعیف موجود در کتاب معرفه الحدیث اثر محمدرضا بهبودی است که ...
بیشتر
این پژوهش، بهمنظور توسعه هستینگاری راویان ضعیف در حوزه علوم حدیث و با هدف بررسی روابط معنایی بین واژگان مختلفی که سبب ضعیف شمردن راویان حدیث میشود، انجام شده است. روش پژوهش، تحلیل محتوای متن با استفاده از نرمافزار پروتژه (نسخه 0.5.5) بوده است. جامعه آماری تعداد 150 راوی ضعیف موجود در کتاب معرفه الحدیث اثر محمدرضا بهبودی است که در آن نظرات و دلایل رجالشناسان متقدم در مورد هر راوی نیز بیان شده است. این هستینگاری از دو کلاس «راویان ضعیف» و «الفاظ دلالتکننده بر تضعیف» تشکیل شده است. در پژوهش حاضر به تعداد 107 لفظ یا مفهوم تضعیفکننده راوی و تعداد 645 نمونه و شاهد مثال دست یافتیم؛ تجزیهوتحلیل آنها، دلایل گوناگونی را برای تضعیف راوی نشان داد که اغلب در میان راویان ضعیف مشترک است. برخی از آنها دلالت بر «ضعف راوی» داشت که در کلام علمای حدیث بهصورت فساد در عقیده، وجود صفات ناپسند، گرایش به فرقههای انحرافی و غیره بیان شد و برخی دیگر حاکی از «ضعف روایت» بود. استخراج این الفاظ و برقراری ارتباط بین آنها با اسامی راویان ضعیف، موجب ایجاد یک شبکه معنایی شد که امکان بازیابی اصطلاحات ضعیف را در کنار نام راوی فراهم میکند و با مهندسی دانش ایجادشده، دسترسی کارآمد به اطلاعات مربوط به نقاط ضعف راوی تسهیل میشود. برای ارزیابی کیفیت و اثربخشی هستینگاری و توانایی آن در پشتیبانی از بازنمایی دانش، نظر متخصصان در دو حوزه علم حدیث و هستینگاری اخذ شد.
وب معنایی و هستاننگاری (آنتولوژی)
سید مهدی طاهری؛ الهام هوشمند؛ عصمت مؤمنی؛ نگین شکرزاده هشترودی؛ مهدی علیپور حافظی
چکیده
هدف از انجام این پژوهش طراحی مدل هستیشناسی کسبوکار شرکت سنگ آهن بر مبنای مدلهای دادهای وب معنایی بود. پژوهش حاضر ازلحاظ ماهیت، توسعهای-کاربردی بوده و با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی و طراحی انجام شد. جامعه آماری پژوهش، تمامی موجودیتهای شرکت سنگ آهن احیاء سپاهان یعنی منابع دادهای، نیروی انسانی، پستهای سازمانی، فرایندهای ...
بیشتر
هدف از انجام این پژوهش طراحی مدل هستیشناسی کسبوکار شرکت سنگ آهن بر مبنای مدلهای دادهای وب معنایی بود. پژوهش حاضر ازلحاظ ماهیت، توسعهای-کاربردی بوده و با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی و طراحی انجام شد. جامعه آماری پژوهش، تمامی موجودیتهای شرکت سنگ آهن احیاء سپاهان یعنی منابع دادهای، نیروی انسانی، پستهای سازمانی، فرایندهای موردنظر و بخشهای گوناگون سازمان مذکور و نیز کلاسها و صفات هستیشناسی سازمانی بود. در این پژوهش از روش اسنادی و مشاهده ساختارمند و از ابزار سیاهه وارسی برای گردآوری دادهها استفاده شد. یافتهها نشان داد، موجودیتهای شرکت سنگ آهن احیاء سپاهان در دو گروه موجودیتهای درونسازمانی و برونسازمانی قرار میگیرند. از سوی دیگر، یافتهها نشان داد بیشتر صفات مدنظر برای موجودیتهای شرکت، صفات مناسبی در فرانمای تولید دادههای ساختارمند (اسکیماداتاُرگ) دارند. بررسی هستیشناسی سازمانی نشان داد این هستیشناسی دارای 9 موجودیت بوده و همه این موجودیتها برای طراحی هستیشناسی شرکت سنگ آهن احیاء سپاهان مورداستفاده قرار گرفتند. سپس، برای طراحی هستیشناسی سازمانی شرکت با استفاده از مدل دادهای وب معنایی، میان موجودیتها و صفات آنها در هستیشناسی سازمانی با موجودیتها و صفات آنها در اسکیماداتاُرگ انطباق حاصل شد و درنتیجه هستیشناسی مناسب برای شرکت در نرمافزار کشف و بازنمود دانش (KDR) پیادهسازی شد. درمجموع میتوان بیان داشت، توصیف مناسب موجودیتهای درون و برونسازمانی با بهرهگیری از هستیشناسیهای سازمانی موجب کشف دانش از دادههای تولیدشده در سازمان، ثبت یکدست و منسجم ارزشهای مرتبط با انواع دادهها و نیز جلوگیری از افزونگی دادههای ناشی از ثبت دادهها در سامانههای گوناگون خواهد شد.
وب معنایی و هستاننگاری (آنتولوژی)
محمدجواد اسماعیلی؛ سید علی اصغر رضوی؛ صفیه طهماسبی لیمونی
چکیده
هدف پژوهش شناخت رابطه بین دایره واژگانی آرشیویستهای صداوسیما و تواناییهای اطلاعرسانی آنان به همراه ارائه الگوی هستیشناسی آرشیو صداوسیما است. این پژوهش، کاربردی و ازنظر نوع پژوهش ترکیبی متوالی (کیفی-کمی)، ازنظر روش پژوهش، آمیخته[1] است. گردآوری اطلاعات از طریق مصاحبه و پرسشنامه بود. ابتدا در مطالعه دلفی از طریق مصاحبه ...
بیشتر
هدف پژوهش شناخت رابطه بین دایره واژگانی آرشیویستهای صداوسیما و تواناییهای اطلاعرسانی آنان به همراه ارائه الگوی هستیشناسی آرشیو صداوسیما است. این پژوهش، کاربردی و ازنظر نوع پژوهش ترکیبی متوالی (کیفی-کمی)، ازنظر روش پژوهش، آمیخته[1] است. گردآوری اطلاعات از طریق مصاحبه و پرسشنامه بود. ابتدا در مطالعه دلفی از طریق مصاحبه با خبرگان و صاحبنظران در حوزه آرشیو که تعداد افراد در مطالعه دلفی 10 نفر بود، مؤلفههای اصلی تهیه شد و پرسشنامه محققساخته بین آرشیویستهای صداوسیما مستقر در تهران که تعداد آنها 120 نفر بود بهصورت سرشماری توزیع شد. برای تجزیهوتحلیل دادههای گردآوریشده از دو روش کیفی (مطالعه دلفی) و کمی (پرسشنامه) استفاده شده است. جهت آزمون فرضیهها از آزمون کولموگراف اسمیرنوف، جهت نرمال بودن دادهها و تحلیل دادهها از آزمون t (همبستگی)، از نرمافزار لیزرل[2]، برای ارائه الگوی هستیشناسی از نرمافزار پورتژه[3] استفاده شده است. فرضیههای پژوهش نیز با استفاده از فن مدلیابی معادلات ساختاری آزمون شده است. KMO یا آزمون مشخصه کایزر- مایر- اولکین یک معیار ارزیابی است که در تحلیل عاملی و تحلیل مؤلفهها برای ارزیابی مناسبی دادهها و استفاده از مدلهای عاملی استفاده میشود. این آزمون به اندازهگیری این موضوع میپردازد که آیا دادهها مناسب هستند تا از روشهای تحلیل عاملی استفاده شود یا خیر. KMO یک اندازهگیر از میزان مشابهت بین متغیرها در دادهها است. مقادیر KMO بین 0 و 1 قرار دارند. اگر مقدار KMO نزدیک به 1 باشد (بهعنوانمثال 8/0 یا بالاتر)، این نشاندهنده این است که دادهها بهخوبی برای تحلیل عاملی مناسب هستند. نتایج حاصل از پژوهش تائیدکننده این نظر هست که آرشیویست با دایره واژگانی غنی میتواند در اطلاعرسانی به کمک هستیشناسی آرشیو، بهینه و مفید باشد. هستیشناسی پیشنهادی حاصل تبدیل مفاهیم حوزه برنامههای صداوسیما که در آرشیوهای آن موجود است در چهار مرحله: گردآوری مفاهیم، کشف و تعیین روابط میان مفاهیم، ایجاد کاربرگه برای هر مفهوم و پیادهسازی هستیشناسی در محیط پروتژه انجام پذیرفت. این الگوی پیشنهادی میتواند برای تولید هستیشناسی آرشیو صداوسیما مفید واقع شود. میانگین دایره واژگانی غنی در بین پاسخگویان برابر با 01/4 و حداقل و حداکثر آن 3 و 5 است بنابراین میانگین دایره واژگانی غنی در حد متوسط به بالا است که نشاندهنده این است که آرشیویست با دایره واژگانی غنی به کمک هستیشناسی آرشیو، میتواند منابع اطلاعاتی مرتبط با نیاز اطلاعاتی مراجعان به آرشیوهای صداوسیما را در اختیار آنان قرار دهد. همچنین میانگین متغیر کیفیت اطلاعرسانی آرشیویستهای صداوسیما در بین پاسخگویان برابر با 89/3 و حداقل و حداکثر آن92/2 و 72/4 است؛ بنابراین میانگین متغیر کیفیت اطلاعرسانی آرشیویستها در حد متوسط به بالا است و با هستیشناسی آرشیو، کیفیت اطلاعرسانی بهتر خواهد شد. رابطه مثبت و معنیداری بین هستیشناسی و دایره واژگانی آرشیویستهای صداوسیما برای اطلاعرسانی وجود دارد؛ به این معنا که با افزایش این متغیر میزان استفاده بهینه از دایره واژگانی و اطلاعرسانی بهینه آرشیویستهای صداوسیما نیز افزایش مییابد. ارائه اطلاعات مفید در کمترین زمان، قابلتوجه است و آرشیویستهای صداوسیما توانایی ارائه اطلاعات متناسب با نیاز اطلاعاتی مراجعین را دارند. آموزش استفاده از ابزارهای بازیابی اطلاعات، هستیشناسی و بهکارگیری تجربیات حرفهای آرشیویستها، کیفیت اطلاعرسانی را بهتر میکند. [1]. Mix methode[2]. lisrer[3]. protege
وب معنایی و هستاننگاری (آنتولوژی)
زینب صباغی بیدگلی؛ عاطفه شریف؛ فاطمه زندیان
چکیده
ظهور وب معنایی در جهت تحقق بازیابی معنایی اطلاعات است و در حال حاضر در دادههای پیوندی تجلی یافتهاست. کتابخانهها در تولید و مدیریت دادههای مستند و معتبر فراوانی نقش دارند و میتوانند نقشی مؤثر در نظامهای اطلاعاتی پیشرو ایفا کنند و میتوانند با اجرایی کردن دادههای پیوندی گامی در این مسیر بردارند. هدف از انجام این پژوهش ...
بیشتر
ظهور وب معنایی در جهت تحقق بازیابی معنایی اطلاعات است و در حال حاضر در دادههای پیوندی تجلی یافتهاست. کتابخانهها در تولید و مدیریت دادههای مستند و معتبر فراوانی نقش دارند و میتوانند نقشی مؤثر در نظامهای اطلاعاتی پیشرو ایفا کنند و میتوانند با اجرایی کردن دادههای پیوندی گامی در این مسیر بردارند. هدف از انجام این پژوهش ارائه چارچوبی برای انتشار و تبدیل سرعنوانهای موضوعی فارسی مورداستفاده کتابخانه ملی ایران بهصورت دادههای پیوندی و ایجاد پیوند با مجموعه دادهای مشابه است. پژوهش حاضر از نوع کاربردی است؛ با استفاده از روش کتابخانهای به طراحی چارچوبی برای انتشار سرعنوانهای موضوعی پرداخته و برای اطمینان از امکان انتشار دادهها، روش موردنظر مورد پیادهسازی قرار گرفتهاست. بدین ترتیب ابتدا دادههای موضوعی فارسی مورد پاکسازی و ویرایش قرار گرفتند، سپس با نرمافزار اپنریفاین به آر.دی.اف تبدیل شدند و با سرعنوانهای موضوعی کتابخانه کنگره پیوند دریافت کردند. دادههای موردمطالعه پس از نگاشت به اسکاس به یک فایل آر.دی.اف در قالب ترتل تبدیل شدند. فایل تبدیلشده ابتدا وارد مخزن آر.دی.اف جینا فوسکی شد و سپس در رابط کاربری اسکاسموس در محیط وب نمایش داده شد. بهطورکلی این چارچوب میتواند در فرایند انتشار دادههای مستند کتابخانه ملی در قالب دادههای پیوندی مورداستفاده قرار گیرد. در این چارچوب امکان برقراری پیوند با مجموعه دادههای مشابه نیز در نظر گرفته شدهاست و پیادهسازی نمونهای از دادهها با موفقیت انجام پذیرفت.