مهدی علیپور حافظی؛ ساجده خیرآبادی؛ میترا صمیعی
چکیده
هدف اصلی شناسایی وضعیت موجود مجموعه منابع دیجیتالی کتابخانههای دیجیتالی دانشگاههای دولتی شهر تهران و ارائه راهکار جهت بهبود وضعیت آنها میباشد. در این راستا به شناسایی وضعیت موجود مجموعه منابع دیجیتالی کتابخانههای دیجیتالی از نظر تنوع قالبها، فرمتها، بهروز بودن منابع اطلاعاتی و حوزههای موضوعی منابع اطلاعاتی و همچنین ...
بیشتر
هدف اصلی شناسایی وضعیت موجود مجموعه منابع دیجیتالی کتابخانههای دیجیتالی دانشگاههای دولتی شهر تهران و ارائه راهکار جهت بهبود وضعیت آنها میباشد. در این راستا به شناسایی وضعیت موجود مجموعه منابع دیجیتالی کتابخانههای دیجیتالی از نظر تنوع قالبها، فرمتها، بهروز بودن منابع اطلاعاتی و حوزههای موضوعی منابع اطلاعاتی و همچنین شناسایی نقاط قوت، ضعف، فرصتها و تهدیدهای مجموعه منابع دیجیتالی پرداخته شد. پژوهش بر اساس معیار هدف در گروه پژوهشهای کاربردی و معیار زمان گردآوری دادهها در گروه پژوهشهای پیمایشی، بر اساس معیار ماهیت دادهها و مبنای پژوهش، پژوهشی کمی و معیار خصوصیات موضوع یا مسئله پژوهش، پژوهشی همبستگی یا همخوانی، بر اساس معیار انواع پژوهش بر اساس نوع داده پژوهشی با دادههای دستاول و روش جمعآوری اطلاعات، پژوهشی میدانی با استفاده از تکنیک سیاههوارسی و بر اساس معیار میزان ژرفایی، پژوهشی پهنانگر میباشد. جامعه آماری، کلیه کتابخانههای دیجیتالی دانشگاههای دولتی سطح شهر تهران است. برای تدوین راهکارها و آگاهی از شرایط و تحلیل و ارزیابی وضعیت از سوات استفاده شد و برای تحلیل دادهها از نرمافزار اس.پی.اس.اس و نرمافزار صفحه گسترده استفاده شد.50 درصد از کتابخانهها نوع قالب مورد استفاده در منابع اطلاعاتی خود را متن گزارش نمودهاند. 25.4 درصد از کتابخانهها نوع منبع دیجیتالی موجود خود را کتاب الکترونیکی گزارش نمودهاند. تمام کتابخانهها نیز فرمت منبع دیجیتالی خود را پی.دی.اف گزارش نمودهاند. نتایج بررسی وضعیت مجموعه منابع دیجیتالی کتابخانههای دیجیتالی دانشگاههای دولتی شهر تهران نشان داد؛ که دانشگاههای دولتی شهر تهران بیشتر شبیه به کتابخانه الکترونیکی هستند و تا تبدیل شدن به کتابخانه دیجیتالی فاصله زیادی دارند.
مدیریت اطلاعات و دانش
میترا صمیعی؛ پگاه فرزین؛ مهدی علیپور حافظی
چکیده
پژوهش حاضر با هدف شناسایی دیدگاههای مدیران و کتابداران کتابخانه های دانشگاه علامه طباطبائی در مورد حفاظت دیجیتالی در محیط ابری انجام شده است. به لحاظ ماهیت از نوع کابردی و با روش پیمایشی – توصیفی انجام شده است. پایایی آن با استفاه از آلفای کرونباخ، برابر با 852/0 بود. دهمچنین برای رتبه بندی عامل «چالش ها و موانع احتمالی» از ...
بیشتر
پژوهش حاضر با هدف شناسایی دیدگاههای مدیران و کتابداران کتابخانه های دانشگاه علامه طباطبائی در مورد حفاظت دیجیتالی در محیط ابری انجام شده است. به لحاظ ماهیت از نوع کابردی و با روش پیمایشی – توصیفی انجام شده است. پایایی آن با استفاه از آلفای کرونباخ، برابر با 852/0 بود. دهمچنین برای رتبه بندی عامل «چالش ها و موانع احتمالی» از آزمون فریدمن استفاده شد.یافته ها نشان داد که اکثریت شرکت کنندگان در حد متوسطی با مفاهیم مربوط به حفاظت دیجیتال در محیط ابری آشنایی داشتند. همچنین از دیدگاه مدیران و کتابداران کتابخانه های دانشگاه علامه طباطبائی «وضعیت اعتماد و امنیت داده ها در حفاظت در محیط ابری» و «فراهم بودن زیرساخت های فناورانه برای حفاظت در محیط ابری در دانشگاه» در سطح مطلوبی قرار دارد (05/0> p-مقدار). «وضعیت سازمانی دانشگاه برای حفاظت در محیط ابری» در سطح متوسط و نسبتاً مطلوبی قرار دارد و «دانش و آگاهی لازم در حفاظت در محیط ابری در کتابداران» در سطح نسبتاً نامطلوبی قرار دارد (05/0< p-مقدار). از سویی از دیدگاه مدیران و کتابداران کتابخانه های دانشگاه علامه طباطبائی مهمترین موانع و مشکلات احتمالی حفاظت در محیط ابری «ریسک بازگشت سرمایه یکی از مشکلات استفاده از محیط ابری برای حفاظت دیجیتال»، «مقرون به صرفه نبودن استفاده از محیط ابری یکی از مشکلات استفاده از آن برای حفاظت دیجیتال» و «مقرون به صرفه نبودن هزینه های آموزش یکی از مشکلات استفاده از محیط ابری برای حفاظت دیجیتال» بودند.
وب معنایی و هستاننگاری (آنتولوژی)
سید مهدی طاهری؛ الهام هوشمند؛ عصمت مؤمنی؛ نگین شکرزاده هشترودی؛ مهدی علیپور حافظی
چکیده
هدف از انجام این پژوهش طراحی مدل هستیشناسی کسبوکار شرکت سنگ آهن بر مبنای مدلهای دادهای وب معنایی بود. پژوهش حاضر ازلحاظ ماهیت، توسعهای-کاربردی بوده و با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی و طراحی انجام شد. جامعه آماری پژوهش، تمامی موجودیتهای شرکت سنگ آهن احیاء سپاهان یعنی منابع دادهای، نیروی انسانی، پستهای سازمانی، فرایندهای ...
بیشتر
هدف از انجام این پژوهش طراحی مدل هستیشناسی کسبوکار شرکت سنگ آهن بر مبنای مدلهای دادهای وب معنایی بود. پژوهش حاضر ازلحاظ ماهیت، توسعهای-کاربردی بوده و با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی و طراحی انجام شد. جامعه آماری پژوهش، تمامی موجودیتهای شرکت سنگ آهن احیاء سپاهان یعنی منابع دادهای، نیروی انسانی، پستهای سازمانی، فرایندهای موردنظر و بخشهای گوناگون سازمان مذکور و نیز کلاسها و صفات هستیشناسی سازمانی بود. در این پژوهش از روش اسنادی و مشاهده ساختارمند و از ابزار سیاهه وارسی برای گردآوری دادهها استفاده شد. یافتهها نشان داد، موجودیتهای شرکت سنگ آهن احیاء سپاهان در دو گروه موجودیتهای درونسازمانی و برونسازمانی قرار میگیرند. از سوی دیگر، یافتهها نشان داد بیشتر صفات مدنظر برای موجودیتهای شرکت، صفات مناسبی در فرانمای تولید دادههای ساختارمند (اسکیماداتاُرگ) دارند. بررسی هستیشناسی سازمانی نشان داد این هستیشناسی دارای 9 موجودیت بوده و همه این موجودیتها برای طراحی هستیشناسی شرکت سنگ آهن احیاء سپاهان مورداستفاده قرار گرفتند. سپس، برای طراحی هستیشناسی سازمانی شرکت با استفاده از مدل دادهای وب معنایی، میان موجودیتها و صفات آنها در هستیشناسی سازمانی با موجودیتها و صفات آنها در اسکیماداتاُرگ انطباق حاصل شد و درنتیجه هستیشناسی مناسب برای شرکت در نرمافزار کشف و بازنمود دانش (KDR) پیادهسازی شد. درمجموع میتوان بیان داشت، توصیف مناسب موجودیتهای درون و برونسازمانی با بهرهگیری از هستیشناسیهای سازمانی موجب کشف دانش از دادههای تولیدشده در سازمان، ثبت یکدست و منسجم ارزشهای مرتبط با انواع دادهها و نیز جلوگیری از افزونگی دادههای ناشی از ثبت دادهها در سامانههای گوناگون خواهد شد.
مهدی علیپور حافظی؛ داریوش مطلبی
چکیده
هدف اصلی پژوهش حاضر، ترسیم شبکه علمی مقالات پژوهشی حوزه موضوعی امام رضا (ع) بود. پژوهش حاضر با رویکرد علمسنجی و با استفاده از تحلیل همرخدادی واژگان و روش تحلیل شبکهای به بررسی و شناسایی روابط مفهومی میان آثار پژوهشی منتشر شده در موضوع امام رضا (ع) انجام شد. با بررسیهای جامع صورت گرفته درنهایت 1305 مقاله به محوریت امام رضا (ع) شناسایی ...
بیشتر
هدف اصلی پژوهش حاضر، ترسیم شبکه علمی مقالات پژوهشی حوزه موضوعی امام رضا (ع) بود. پژوهش حاضر با رویکرد علمسنجی و با استفاده از تحلیل همرخدادی واژگان و روش تحلیل شبکهای به بررسی و شناسایی روابط مفهومی میان آثار پژوهشی منتشر شده در موضوع امام رضا (ع) انجام شد. با بررسیهای جامع صورت گرفته درنهایت 1305 مقاله به محوریت امام رضا (ع) شناسایی و مورد تحلیل قرار گرفت. اطلاعات توصیفی گردآوری شده با استفاده از سیاهه وارسی، جهت یکدستسازی و ترسیم نمودارها وارد نرمافزار اکسل شدند. جهت تهیه ماتریسهای متقارن برای ترسیم نقشههای همرخدادی از نرمافزار راورماتریس استفاده شد. ماتریسها برای محاسبات سنجههای مرکزیت درجه و بینیت وارد نرمافزار یوسیآی.نت شدند. بهمنظور مصورسازی نقشهها نیز از نرمافزار ویاُاِسویوور استفاده گردید. یافتههای پژوهش نشان داد که نویسندگانی مانند خلیل بیگزاده و زهرا قاسمنژاد در رتبه نخست پرکارترین نویسندگان قرار دارند. دانشگاه فردوسی مشهد نیز در رتبه اول مشارکت در انتشار مقالات با موضوع امام رضا (ع) قرار دارد. علاوه بر این، پژوهشگرانی که دارای رتبه علمی استادیاری هستند بیشترین مشارکت را در انتشار مقاله داشتهاند. رشته زبان و ادبیات فارسی نیز فعالترین پژوهشگران را در انتشار مقاله دارد. نویسندگانی مانند منصوره فصیحرامندی، حسین بهروان، و سیدابراهیم مرتضوی به دلیل داشتن بیشترین میزان مرکزیت بینیت از توانایی بالایی برای انتقال اطلاعات و دانش در شبکه برخوردارند. رشتههای علمی مانند علوم تربیتی، پژوهش اجتماعی، و دینپژوهی با داشتن بیشترین میزان مرکزیت درجه از محبوبترین رشتهها در شبکه همکاری بینرشتهای هستند. همچنین دانشگاههایی مانند علوم انتظامی امین، پیامنور، و دانشگاه آزاد اسلامی مشهد از محبوبترین سازمانهای فعال در شبکه همکاری میان مؤسسات علمی حامی انتشار مقالات هستند. واژگانی مانند امام، گونهشناسی حدیث، و عقاید اسلامی از محبوبترین واژگان در مقالات هستند. نتایج پژوهش در حوزه موضوعی امام رضا (ع) به دلیل ویژگیهای بارز شخصیتی، علمی، فرهنگی و مذهبی ایشان نشان داد که این موضوع مورد توجه جدی پژوهشگران به ویژه پژوهشگران حوزه شخصیت و فرهنگ قرار دارد. تحلیل انجام گرفته در مقالات نیز نشان داد که حوزویان و پژوهشگران دینی در این زمینه کمتر فعال هستند و مؤسسات کاملاً مرتبط کمتر به انتشار مقالات و حمایت از انتشار آنها همت گماشتهاند.
مهتا باصفا؛ فهیمه باب الحوائجی؛ مهدی علیپور حافظی
چکیده
هدف اصلی پژوهش حاضر شناسایی مهارتهای فنی کتابداران دیجیتال کتابخانههای مرکزی دانشگاههای دولتی شهر تهران بود. در این پژوهش از رویکرد کمی با روش پیمایشی، توصیفی استفاده شد. جامعه آماری آن 108 نفر از کتابداران دیجیتال کتابخانههای مرکزی 14 دانشگاه دولتی شهر تهران بود که از بین بیش از 200 نفر از کتابداران شناسائی و به روش سرشماری ...
بیشتر
هدف اصلی پژوهش حاضر شناسایی مهارتهای فنی کتابداران دیجیتال کتابخانههای مرکزی دانشگاههای دولتی شهر تهران بود. در این پژوهش از رویکرد کمی با روش پیمایشی، توصیفی استفاده شد. جامعه آماری آن 108 نفر از کتابداران دیجیتال کتابخانههای مرکزی 14 دانشگاه دولتی شهر تهران بود که از بین بیش از 200 نفر از کتابداران شناسائی و به روش سرشماری انتخاب شدند. ابزار گردآوری دادهها پرسشنامهی پژوهشگر ساخته بود. روایی ابزار، صوری و محتوایی، براساس نظرات متخصصان کتابخانههای دیجیتالی و پایایی آن با آلفای کرونباخ 883/0 مورد تأیید قرار گرفت. تجزیهوتحلیل دادهها با آمار توصیفی و استنباطی با استفاده از آزمون کلموگروف-اسمیرنوف و آزمون t تک نمونه و t گروههای مستقل انجام گرفت. یافتههای پژوهش نشان داد بیشترین میانگینها در سختافزار، مهارت کار با انواع پرینترها (44/3)، در نرمافزار، عامل مهارت در تبدیل فرمت فایلها (89/3)، در اینترنت و شبکه، عامل توانایی در بهرهگیری از اینترانت (91/3)، در مجموعهسازی، عامل توانایی در نحوه دانلود منابع و استفاده از دانلود منیجر (77/3)، در پردازش اطلاعات دیجیتالی، عامل بهرهگیری از نظامهای ردهبندی (48/3)، در خدمات دیجیتالی، عامل توانائی در ارائه خدمات بازیابی تعاملی (80/3) و در حفاظت و نگهداری، عامل توانائی در انجام پشتیبان گیری (21/3) است. نتایج پژوهش نشان داد درهیچیک از دانشگاههای موردبررسی مهارتهای فنی کتابداران دیجیتال دانشگاههای دولتی شهر تهران، در وضعیت مطلوبی قرار ندارد.
لیلا سادات سیادتی؛ عصمت مومنی؛ مهدی علیپور حافظی
چکیده
هدف: هدف پژوهش حاضر، تطابق مدل ارزیابی دیجی کوال با چارچوب نظری پنج- اس در مفاهیم کتابخانه ی دیجیتالی است. روش: پژوهش از نوع کاربردی و به روش تحلیل محتوای کیفی به ارزیابی مدل دیجی کوال و چارچوب نظری پنج- اس پرداخته است. داده ها با تفسیر ذهنی محتوایی داده های متنی، از طریق فرآیندهای طبقه بندی نظام مند گرد آوری شده است. روایی پژوهش از نوع ...
بیشتر
هدف: هدف پژوهش حاضر، تطابق مدل ارزیابی دیجی کوال با چارچوب نظری پنج- اس در مفاهیم کتابخانه ی دیجیتالی است. روش: پژوهش از نوع کاربردی و به روش تحلیل محتوای کیفی به ارزیابی مدل دیجی کوال و چارچوب نظری پنج- اس پرداخته است. داده ها با تفسیر ذهنی محتوایی داده های متنی، از طریق فرآیندهای طبقه بندی نظام مند گرد آوری شده است. روایی پژوهش از نوع منطقی است که بیشتر بر مبنای قضاوت شخصی پایه گذاری شده است. پایایی پژوهش از نوع اعتبار پذیری و مشورت با متخصصین حوزه کتابخانه دیجیتالی است که به واقعی بودن توصیفات و یافته های پژوهش و اعتبار آنها اشاره دارد. یافته ها: یافته های به دست آمده از پژوهش حاکی از آن است که در الگوی دیجی کوال فرآیند بررسی محتوا (اطلاعات)؛ و فرآیند جامعه (کاربر) کتابخانه دیجیتالی، عمدتا منوط به پیش نیازهای دو جزء مهم در محیط کتابخانه دیجیتالی محیط فنی و تعامل کاربر/ سیستم است. در نتیجه، از آنجایی که هر مدل ارزیابی، مجموعه ای از مقیاس ها و روش های گردآوری داده ها را دارد؛ عامل و متغیر جوامع (کنشگران) در ابعاد مفاهیم موثر پنج- اس در کتابخانه ی دیجیتالی اعم از قابلیت دسترس پذیری، ارتباط شیء دیجیتالی؛ قابلیت ایجاد، اثر بخشی، قابلیت توسعه پذیری، قابلیت استفاده مجدد، قابلیت اطمینان خدمات وجود دارد و با مدل دیجی کوال قابل ارزیابی است. در ابعاد مفاهیم موثر پنج- اس در کتابخانه ی دیجیتالی اعم از قابلیت دسترس پذیری، ارتباط شیء دیجیتالی؛ قابلیت ایجاد، اثر بخشی، قابلیت توسعه پذیری، قابلیت استفاده مجدد
مهدی علیپور؛ علی شرفی؛ علی جلالی
دوره 2، شماره 3 ، مرداد 1394، ، صفحه 81-99
چکیده
هدف: هدف مقاله حاضر شناسایی وضعیت پژوهش های علم اطلاعات و دانش شناسی ازنظر موضوع، سال انتشار و شکاف موضوعی در دانشگاه های دولتی ایران بود. روش شناسی: برای وصول به هدف مذکور از روش پژوهش پیمایش توصیفی و تحلیل محتوا استفاده شده است. جامعه پژوهش حاضر شامل 1120 عنوان گزارش پژوهش (پایاننامه ها و مقاله های) موجود در 13 دانشگاه ...
بیشتر
هدف: هدف مقاله حاضر شناسایی وضعیت پژوهش های علم اطلاعات و دانش شناسی ازنظر موضوع، سال انتشار و شکاف موضوعی در دانشگاه های دولتی ایران بود. روش شناسی: برای وصول به هدف مذکور از روش پژوهش پیمایش توصیفی و تحلیل محتوا استفاده شده است. جامعه پژوهش حاضر شامل 1120 عنوان گزارش پژوهش (پایاننامه ها و مقاله های) موجود در 13 دانشگاه دولتی ایران بین سال های 1383-1392 بود که 749 عنوان از این پژوهشها مربوط به پایانامههای کارشناسی ارشد و دکتری علم اطلاعات و دانششناسی و 371 عنوان از آنها مربوط به مقالههای منتشرشده توسط محققان علم اطلاعات و دانششناسی ایران در پایگاه اطلاعاتی سایمگو بود. طبقهبندی موضوعی پژوهش ها با استفاده از 7 رده اصلی و 18 رده فرعی بر مبنای نظام طبقهبندی لیستا (LISTA) انجامشده و برای گردآوری اطلاعات نیز از سیاهه وارسی پژوهشگر ساخته استفاده شده است. در انتها دادههای طبقهبندیشده مورد تحلیل قرارگرفته و با استفاده از نمودارها و جداول توصیفشدهاند. یافته ها: یافتهها نشان دادند که موضوعات فناوری اطلاعات، کتابداری، بازیابی اطلاعات، کتابسنجی، مدیریت اطلاعات، منابع اطلاعاتی چاپی و الکترونیکی و فهرستنویسی و ردهبندی بیشترین محورهای موضوعی هستند که در پایاننامهها و مقالات محققان علم اطلاعات و دانششناسی موردمطالعه قرار گرفتهاند. نتیجه گیری: در پایان نامه ها و مقالات علم اطلاعات و دانش شناسی ایران به موضوعاتی مانند منابع اطلاعاتی، هستیشناسی، وب معنایی، جستجو معنایی، دولت الکترونیکی، مدیریت منابع اطلاعات، نوآوری دانش، اشتراک دانش، سازماندهی دانش، شبکه، خدمات اطلاعاتی و کتابخانههای دیجیتال کمتر پرداخته شده است.